1 محرم الحرام
آغاز خلافت عثمان بن عفان (24 ق)
هنگامی که عمر بن خطاب ] دوّمین خلیفه مسلمانان[ به دست فیروز ابولؤلؤ ایرانی زخمی و به مرگ خود اطمینان پیدا کرد، شش نفر از صحابه معروف رسول خدا(ص) را کاندیدای خلافت نمود، تا آنان به مدیریت عبدالرحمن بن عوف، ظرف سه روز تشکیل جلسه داده و پس از بحث و بررسی های لازم، یک تن از میان خود را به خلافت اسلامی انتخاب نمایند.
این افراد عبارت بودند از: امام علی بن ابی طالب(ع)، عبدالرحمن بن عوف، عثمان بن عفان، زبیر بن عوام، طلحة بن عبیدالله و سعد بن ابی وقاص.
هم چنین فرزندش عبدالله و دو شخصیت مهم بنی هاشم، یعنی امام حسن مجتبی(ع) و عبدالله بن عباس را بدون داشتن حق رأی، به عنوان ناظر جلسه برگزید.
جلسه اعضای شورا بدون حضور طلحة بن عبیدالله، که در آن هنگام در سفر به سر می برد، آغاز گردید و پس از بررسی جوانب قضایا، دو نفر از میان آنان به عنوان أصلح انتخاب شده و بقیه به آن دو رأی دادند و آن دو، عبارت بودند از امام علی بن ابی طالب(ع) و عثمان بن عفان.
سه روز مقرّر، بدون دست یابی به نتیجه مطلوب و انتخاب خلیفه ای معین به پایان رسید و مردم، چشم انتظار روز چهارم شدند، تا خلیفه مسلمانان معلوم گردد.
عبدالرحمن بن عوف که به مانند عمر بن خطاب، تمایل باطنی به خلافت امام علی(ع) نداشت و در صدد بهانه جویی در برابر آن حضرت و واگذاری خلافت به عثمان بن عفان بود، مردم را در مسجد النبی(ص) گرد آورد و برای انتخاب یکی از آن دو، شرط تازه ای پدید آورد و آن عبارت بود از پذیرش سیره دو خلیفه پیشین و پیروی کردن از آن دو، که مطمئناً مورد قبول امام علی(ع) قرار نمی گرفت.
بدین جهت عبدالرحمن در آغاز، به امام علی(ع) گفت: ای ابوالحسن! آیا با خدا پیمان می بندی که به کتاب الله، سنّت رسول خدا(ص) و سیره دو خلیفه پیشین عمل کنی؟
امام علی(ع) فرمود: پیمان می بندم که به کتاب خدا و سنّت پیامبر خدا(ص) و به علم خود عمل کنم.
سپس عبدالرحمن، همین پیشنهاد را به عثمان بن عفان عرضه داشت و عثمان که منتظر چنین فرصتی بود، بی درنگ گفت: می پذیرم.
من پیمان می بندم که به کتاب خدا، سنّت پیامبر(ص) و سیره شیخین عمل کنم!
عبدالرحمن که خود سازنده این صحنه نمایش بود، دست روی دست خود زد و گفت: تمام شد.
سپس با عثمان بیعت کرد و مردم نیز با عثمان در نخستین روز ماه محرم سال 24 قمری بیعت کردند.
برخی از مورخان، آغاز خلافت عثمان را در روز سوّم یا چهارم محرم همان سال می دانند.
(1)
1- نک: بحار الانوار (علامه مجلسی)، ج 98، ص 195؛ تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 554؛ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص 162؛ تاریخ الخلفاء (سیوطی)، ص 151 و ص 171؛ تاریخ الطبری، ج4، ص 193