15 خرداد
روز جهانى محیط زیست/ 5 ژوئن
روز جهانی محیط زیست
15 خرداد مصادف است با سالروز جهانی محیط زیست
با توجه به مسائل مربوط به آلودگی محیط زیست در جهان و نیاز به برنامه سراسری جهانی به منظورحفاظت محیط زیست برای نسلهای آینده بشر و دیگر موجودات جاندار، در پنجم ژوئن سال 1972 برابر باپانزدهم خرداد 1351، کنفرانس بین‌المللی حفاظت محیط زیست با شرکت 1400 نماینده از 113 کشور تحت‌این عنوان که »تنها یک زمین وجود دارد« با سرپرستی سازمان ملل متحد در شهر استکهلم پایتخت کشورسوئد تشکیل شد عنوان کنفرانس به این منظور انتخاب شد که بیانگر این واقعیت باشد که تمام موجودات بخشی از یک»اکوسیستم« بهم پیوسته هستند و اگر انسان بدون تفکر به تاراج منابع محیط زیست بپردازد، دیگر جایی‌‌برای ادامه حیات نخواهد داشت نمایندگان کشورهایی که در کنفرانس استکهلم شرکت داشتند، دارای‌‌دیدگاههای متفاوت بودند غرب به علت توسعه بی‌‌رویه و استفاده غیر اصولی از تکنولوژی متکی بر سیستم اقتصادی و اجتماعی خودبا مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌‌باشد و سبب شده تا کشورهای عقب نگه داشته شده، بیش از پیش دچار فقرو بدبختی شوند که مسلماً قسمتی از آن به علت بهره‌مند شدن از »مزایای تکنولوژی« بوده است به علت همین نابسامانی است که طبق ارقام موجود 20 درصد جمعیت دنیا از 80 درصد منابع خداداد زمین‌بهره‌مند می‌‌شوند، حال آنکه 80 درصد دیگر فقط از 20 درصد منابع کمال استفاده را می‌‌برند بیشتر تأکیدسخنرانان کشورهای در حال توسعه، بر این بود که در محیط مسکونی دوسوم جمعیت جهان فقر، بیسوادی،بدبختی و سوء تغذیه حکمفرماست ضروری‌‌ترین کار این است که به چاره جویی این مشکلات پرداخته شود و نیز اصول حفاظت محیط زیست،با اصول برنامه‌های توسعه و پیشرفت کشورهای در حال رشد، ترکیب گردد تا در نهایت اشتباهاتی را که‌کشورهای توسعه یافته در گذشته مرتکب شده‌اند تکرار نشود
اهداف اصلی کنفرانس محیط زیست در استکهلم:
1 - برنامه‌ریزی برای احداث و ایجاد مراکز مسکونی با توجه به حفط کیفیت محیط زیست
2 - تأکید بر لزوم حفظ منابع طبیعی به منظور بهبود کیفیت محیط زیست
3 - تعیین و تشخیص و کنترل مواد آلوده کننده محیط، که دارای ابعاد بین‌المللی هستند
4 - بررسی و شناخت مسائل محیط زیست از جنبه‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی
5 - چگونگی توسعه و پیشرفت با در نظر گرفتن اصول حفاظت محیط زیست
6 - تأسیس سازمانهای بین‌المللی منطقه‌ای به منظور ایجاد هماهنگی در اجرای پیشنهادهای کنفرانس
نتایج کنفرانس
1 - تشکیل سازمان جدید بین‌المللی برای حفظ محیط زیست
2 - لزوم حفظ تنوّع گونه‌های ژنتیک گیاهی و حیوانی
3 - لزوم توسعه و پیشرفت با در نظر گرفتن شرایط طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر کشور
4 - محدود کردن ساخت و استفاده از مواد شیمیایی پایدار و فلزات سنگین
5 - جلوگیری از تخلیه مواد آلوده کننده در اقیانوسها، دریاها و پخش مواد رادیو اکتیویته باقیمانده ازآزمایشهای هسته‌ای، در محیط زیست
برنامه محیط زیست ملل متحد
با توجه به نتایج کنفرانس جهانی محیط زیست، کشورهای مختلف جهان با آگاهی به اثرات سوء ناشی ازفعالیتهای صنعتی و عمرانی بر محیط زیست و لزوم مشارکت تمام دول در ملحوظ داشتن ضوابط زیست‌محیطی، در انجام این‌گونه امور توافق نمودند مرکزی به نام »برنامه محیط زیست ملل متحد« تشکیل شود تاضمن پژوهشها و انجام دوره‌های آموزشی، راه حلهایی برای رفع بحرانهای زیست محیطی ارایه نماید پیرواین تصمیم »برنامه محیط زیست ملل متحد« یکسال بعد با تشکیل جلسه در نایروبی پایتخت کشور کنیافعالیت خود را آغاز نمود و ایران که در کنفرانس جهانی استکهلم حضور یافته بود عضویت در این برنامه راپذیرفت »برنامه محیط زیست ملل متحد« دارای مؤسسات تحقیقاتی مختلفی از قبیل:
مرکز بین‌المللی ثبت‌مواد شیمیایی بالقوه سمی، دفتر صنایع و محیط زیست، سیستم جهانی مراقبت از محیط زیست، سیستم‌جهانی مبادله اطلاعات زیست محیطی، برنامه دریاهای منطقه‌ای مرکز جهانی بیابان زدایی و مراکز مشابه‌دیگر می‌‌باشد که همگی در جهت مدیریت و حفظ محیط زیست و منابع آن انجام وظیفه می‌‌نمایند
آشنایی باطبیعت ومسائل زیست محیطی کشورمان ایران
کشور ایران به علت برخورداری از موقعیت خاص اقلیمی، جغرافیایی و فرهنگی، مأمن جوامع متنوع انسانی،حیوانی و گیاهی است در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر، تباهی و تخریب محیط زیست طی چند قرن گذشته به دلیل‌وجود نظامهای استبدادی و استعماری به نحو بارزی نمایان گردیده است آنچه که در مورد تخریب محیطزیست در ایران می‌‌تواند به عنوان مثال عنوان گردد عبارتند از:
1 - از بین رفتن و تخریب جنگلها و مراتع، انهدام کشاورزی و دامداری، فرسایش خاک، تخریب و محدود شدن‌زیستگاههای حیات وحش گیاهی و جانوری که منجر به انقراض گونه‌های متعددی از گیاهان و جانوران‌بومی ایران گردیده است
2 - خشکانیدن تالابها و آب‌بندها، به بهانه ایجاد اراضی کشاورزی و صنعتی، کاهش جمعیت پرندگان و صیدبی‌‌رویه ماهیان و ضررهای اقتصادی ناشی از آنها، آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی، خشک شدن هزاران‌رشته قنات در مناطق مختلف کشور، استقرار بی‌‌ضابطه صنایع و کارگاهها در مناطق مختلف شهری، توسعه‌بی‌‌رویه شهرها، تخلیه و تخریب روستاها، استفاده نامعقول و ناهماهنگ از منابع و ثروتهای کشور که درمجموع بحران زیست محیطی را به وجود آورده است
عوامل فوق در نهایت باعث بروز ناهنجاریهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی شده است از این‌رو، سازمان حفاظت محیط زیست، به عنوان نهادی مستقل به برخورداری از امکانات تحقیقی، ارشادی واجرایی با ادغام اختیارات قانونی سازمان شکاربانی و نظارت بر صید )مصوب سال 1346) در اسفند ماه1350 تشکیل گردید و بر حسب قانون عهده‌دار حفاظت و بهبود و بهسازی محیط زیست و پیشگیری وممانعت از هرگونه آلودگی و هر اقدام مخربی که موجب برهم خوردن تعادل و تناسب محیط می‌‌شود وهمچنین کلیه امور مربوط به جانوران وحشی و آبزیان آبهای داخلی گردید
مبارزه و جلوگیری از آلودگی دریای خزر
هدف از این فعالیت، بررسی و مطالعه کیفیت و کمیت مواد آلوده کننده به منظور جلوگیری از آلودگی دریای‌‌خزر با همکاری مشترک دولت جمهوری اسلامی ایران و اتحاد جماهیر شوروی می‌‌باشد در این رابطه‌مسائلی از قبیل هماهنگی روشهای مطالعاتی و شناسایی منابع آلوده کننده، تعیین روش مبارزه وجلوگیری از آلودگی آب دریای خزر، برگزاری سمینارهای آگاه کننده و تبادل کارشناسان جهت آموزش وکارآموزی مورد توجه قرار می‌‌گیرد اجلاس گروه دائمی کار، سالیانه به‌طور متناوب در تهران و مسکو برگزار می‌‌گردد و تاکنون طی شش اجلاس‌مطالعات انجام شده در زمینه کیفیت و کمیت مواد آلوده کننده و طرق جلوگیری از آلودگیهای دریای خزرمورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است
اسلام و محیط زیست
قرنها قبل از اینکه سلامت محیط زیست مورد توجه محافل جهانی قرار گیرد، اسلام به این مسأله حیاتی عمیقاًتوجه داشته، و اولیای گرامی اسلام دستورهایی در مورد آن صادر نموده‌اند رسول اکرم9 درباره با رعایت‌نظافت فرموده‌اند:
«تنظّفوا بکلّ ما استطعتم فان اللَّه تعالی بنی الاسلام علی النّظافة ولا یدخل الجنّة الّا کلّ نظیف« (2) کنز خ 26001
«تا آنجا که در توان دارید در نظافت و پاکیزگی بکوشید؛ چرا که خدای تعالی اسلام را بر نظافت استوارساخته و جز انسانِ پاکیزه، وارد بهشت نمی‌‌گردد« و در روایت دیگر می‌‌فرمایند:
«ان اللَّه طیب نظیف یحبُ النّظافة« (3) کنز خ 26002
«خداوند پاکیزه و نظیف است و نظافت را دوست دارد
و حضرت علی بن موسی(ع) در این زمینه می‌‌فرماید:
«منْ اخلاق الأنبیاء التنظّف« (4) بحار 78/335
«پاکیزه بودن از اخلاق پیامبران است»
بدین ترتیب، در دینی که خدا و پیامبران و بندگان صالح آن، پاکیزه و نظیف معرفی گردیده‌اند، شایسته‌است که مسأله »نظافت« در تمام زمینه‌ها از جمله نسبت به محیط زیست به دقت مراعات گردیده و به عنوان‌یکی از وظایف اسلامی تلقّی گردد، و لذا در اصل پنجاه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، که الهام گرفته‌از احکام حیات بخش اسلام است، چنین آمده است:
«در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست، که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به‌رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌‌گردد از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن، که با آلودگی‌‌محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است«