26 ذی القعده
ولادت محمد بن ابی بکر (10 ق)
محمد بن ابی بکر، از یاران وفادار و فداکار امام علی بن ابی طالب(ع) بود.
وی، در سفر معنوی و روحانی حجه الوداع، که پیامبر اکرم(ص) و اکثر اصحاب و پیروان آن حضرت،در سال دهم قمری از مدینه منوره و سایر نواحی اسلامی عازم مکه معظمه شده بودند، در سرزمین "ذوالحلیفه"، یا "شجره" که بین راه مدینه و مکه و یکی از "میقات" پنجگانه است، در چند روز مانده به پایان ماه ذی قعده، از بانوی شریف و گرانقدری بنام "اسماء بنت عمیس" دیده به جهان گشود.
(1)
علامه مجلسی، در این باره گفت: اسماء بنت عمیس در مکانی به نام "بیدا" و چهار روز مانده به آخر ذی قعده و در سفر حجه الوداع، محمد بن ابی بکر را به دنیا آورد.
(2)
گفتنی است که اسماء بنت عمیس از زنان سابق الایمان بود و در سال های نخست ظهور اسلام، به پیامبر خدا(ص) ایمان آورد و به همراه همسر دلیر و فداکارش حضرت جعفر بن ابی طالب(ع)، معرف به جعفر طیار، به حبشه هجرت کرد(3) و پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی، آنان نیز به مدینه هجرت کردند.
در سال هشتم قمری، جعفر بن ابی طالب(ع) در رأس سه هزار رزمنده سپاه اسلام در جنگ با رومیان متجاوز، در مکانی به نام "موته" شرکت کرد و در این جنگ نابرابر، بسیار ایستادگی کرد، تا این که دو دستش قطع شد و مظلومانه به شهادت رسید.
بر اساس حدیث صحیحی از پیامبر اسلام(ص)، خداوند سبحان به جای دو دست بریده او در جنگ موته، دو بال در بهشت به او عنایت می کند تا با آن ها به هر کجا که خواهد، پرواز کند.
بدین جهت از آن زمان به "جعفر طیار" معروف گردید.
(4)
اسماء بنت عمیس، پس از شهادت جعفر طیار، با ابوبکر بن ابی قحافه ازدواج کرد و محمد بن ابی بکر را به دنیا آورد.
پس از مرگ ابوبکر در جمادی الآخر سال سیزدهم قمری، با امام علی بن ابی طالب(ع) ازدواج کرد و از آن زمان، محمد بن ابی بکر را به همراه خویش به خانه امام علی(ع) برد و از تربیت علوی و روحیه ستم ستیزی، وی را بهره مند نمود.
محمد بن ابی بکر در مبارزه با تبعیضات و ستم گری های عثمان [خلیفه سوم راشدین] و عاملان او، به ویژه با عامل او در مصر، یعنی عبدالله بن سعد بن ابی سرح، بسیار ساعی بود.
(5) هم چنین در راه ایجاد و استمرار حکومت عدالت گستر حضرت علی(ع)، بسیار جان فشانی کرد و در جنگ جمل در حمایت از آن حضرت، درست روبروی خواهر خویش عایشه بنت ابی بکر قرار گرفت.
(6)
امام علی(ع)، پس از پایان جنگ جمل، وی را به حکومت مصر منصوب کرد و طی نامه ای به اهالی مصر و خود محمد بن ابی بکر سفارش های ارزنده و آموزنده ای نمود.
(6)
محمد بن ابی بکر، پس از استقرار در مصر، با شایستگی تمام و وفاداری به آرمان های مقدس علوی، بر روش مولایش امیرمومنان(ع) حکومت کرد و با مخالفانش مبارزه نمود و سرانجام، در سال 38 قمری، در هجوم سراسری سپاهیان شام به فرماندهی عمرو بن عاص، به دست معاویه بن حدیج به طرز فجیعی به شهادت رسید.
امام علی(ع) در شهادت وی بسیار متأثر و اندوهگین شد.
(8)
1- اعلاق النفیسه [ابن رسته]، ص 202؛ تهذیب الأسماء [عبدالقادر بن محمد حنیفی]، ص 174
2- بحارالانوار [علامه مجلسی]، ج99، ص 349
3- تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 388؛ فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام [جعفر سبحانی]، ص 130
4- فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ص 415؛ تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 430
5- أنساب الاشراف »ترجمه امیرالمومنین« [احمد بن یحیی بلاذری]، ص 293
6- الأمالی [از سلسله تألیفات شیخ مفید، ج13]، ص 24
7- همان، ص 260؛ تحف العقول [ابن شعبه حرانی]، ص 124
8- أنساب الأشراف »ترجمه امیرالمومنین«، ص 297؛ تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 615