دسته بندی موضوعی احکام شرعی - ارث

نرم افزارهای رایگان تلفن همراهخدمات به مشترکین اپراتورمحتوای «متون»قرآنمفاتیحنهج البلاغهصحیفه سجادیهاوقات شرعیمسائل شرعیتالار قاصدکگنجینه معنویآشپزیمناسبت هاالحان قرآن

1-ارث از ديه
        جواز ارث برای قاتل سهوی به غیر از دیه مقتول
        2784 - اگر کسی یکی از خویشان خود را عمدا و بناحق بکشد، از او ارث نمی برد.ولی اگر از روی خطا باشد، مثل آنکه سنگ به هوا بیندازد و اتفاقا به یکی ازخویشان او بخورد و او را بکشد، از او ارث می برد، ولی از دیه قتل ارث نمی برد.

2-ارث از زن
        ارث بردن شوهری که در مرض موت زن با او ازدواج کند
        2776 - اگر زن در حال مرض شوهر کند، و به همان مرض بمیرد شوهرش اگر چه با اونزدیکی نکرده باشد، از او ارث می برد.

3-ارث از كافر
        ارث بردن مسلمان از کافر و عدم جواز ارث کافر از مسلمان
        2783 - مسلمان از کافر ارث می برد، ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد، ازاو ارث نمی برد.

4-ارث از مسلمان
        ارث بردن مسلمان از کافر و عدم جواز ارث کافر از مسلمان
        2783 - مسلمان از کافر ارث می برد، ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد، ازاو ارث نمی برد.

5-ارث برادر
        کیفیت ارث پدر و مادر و خواهر و برادر
        2732 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت می شود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می برد، ولی اگر میت دو برادر یا چهار خواهر یایک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان باپدر میت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه ، اگر چه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمی برند، اما به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را می برد و بقیه را به پدر می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که چند خواهر و برادر پدر و مادری دارد
        2741 - اگر وارث میت فقط یک برادر یا یک خواهر باشد، همه مال به او می رسد.و اگر چند برادر پدر و مادری ، یا چند خواهر پدر و مادری باشد، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادری با هم باشند، هر برادری دوبرابر خواهر می برد، مثلا اگر دو برادر و یک خواهر پدر و مادری دارد، مال را پنج قسمت می کنند، هر یک از برادرها دو قسمت و خواهر یک قسمت آن را می برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط یک برادر یا خواهر دارد
        2741 - اگر وارث میت فقط یک برادر یا یک خواهر باشد، همه مال به او می رسد.و اگر چند برادر پدر و مادری ، یا چند خواهر پدر و مادری باشد، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادری با هم باشند، هر برادری دوبرابر خواهر می برد، مثلا اگر دو برادر و یک خواهر پدر و مادری دارد، مال را پنج قسمت می کنند، هر یک از برادرها دو قسمت و خواهر یک قسمت آن را می برد.

        کیفیت ارث از میتی که چند برادر و خواهر پدری دارد
        2742 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری دارد، برادر و خواهر پدری که ازمادر با میت جدا است ارث نمی برد. و اگر برادر و خواهر پدر و مادری ندارد،چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدری داشته باشد، همه مال به او می رسد، و اگرچند برادر یا چند خواهر پدری داشته باشد مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود،و اگر هم برادر و هم خواهر پدری داشته باشد، هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که چند برادر و خواهر مادری دارد
        2743 - اگر وارث میت فقط یک خواهر، یا یک برادر مادری باشد، که از پدر بامیت جدا است ، همه مال باو می رسد. و اگر چند برادر مادری ، یا چند خواهر مادری ،یا چند برادر و خواهر مادری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود.

        کیفیت ارث از میتی که برادر و خواهر پدر و مادری با هم و پدری تنها و یک برادر یا خواهر مادری دارد
        2744 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و یک برادریا یک خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برند، و مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت آن را به برادر یا خواهر مادری ، و بقیه را به برادر وخواهر پدر و مادری می دهند. و هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        ارث بردن خواهر و برادر مادری با وجود خواهر و برادر پدر و مادری
        2745 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و برادرو خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد، و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند، و هر برادری دو برابرخواهر می برد.

        ارث نبردن برادر و خواهر پدری در صورت وجود برادر و خواهر پدری و مادری
        2745 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و برادرو خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد، و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند، و هر برادری دو برابرخواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که برادر و خواهر پدر و مادری و پدری تنها و مادری تنها دارد
        2745 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و برادرو خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد، و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند، و هر برادری دو برابرخواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط برادر و خواهر پدری و یک برادر یا خواهر مادری دارد
        2746 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری ، و یک برادر مادری ، یا یک خواهر مادری باشد، مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر یا خواهرمادری می برد و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند، و هر برادری دو برابر خواهرمی برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط برادر و خواهر پدری و چند برادر و خواهر پدری و چند برادر و خواهر مادری دارد
        2747 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری ، و چند برادر و خواهر مادری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند، و هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط برادر و خواهر پدری و چند برادر و خواهر مادری دارد
        2747 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری ، و چند برادر و خواهر مادری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند، و هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        کیفیت ارث از زنی که فقط برادر و خواهر و شوهر دارد
        2748 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در صفحه 390 گفته می شود می برد، و خواهر و برادر به طوری که در مسایل گذشته گفته شد ارث خود را می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که درمسایل پیش گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد،از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلا اگر وارث میت ، شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر وخواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند، و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدرو مادری است . پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.

        کیفیت ارث از مردی که فقط برادر و خواهر و زن دارد
        2748 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در صفحه 390 گفته می شود می برد، و خواهر و برادر به طوری که در مسایل گذشته گفته شد ارث خود را می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که درمسایل پیش گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد،از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلا اگر وارث میت ، شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر وخواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند، و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدرو مادری است . پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.

6-ارث برادرزاده
        کیفیت ارث از میتی که خواهر و برادر ندارد ولی خواهرزاده و برادرزاده دارد
        2749 - اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم ارث آنان را به اولادشان می دهند، و سهم برادر زاده و خواهر زاده مادری به طور مساوی بین آنان قسمت می شود،و از سهمی که به برادر زاده و خواهر زاده پدری یا پدر و مادری می رسد، هرپسری دو برابر دختر می برد.

7-ارث بين همسران
        ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر
        2730 - زن و شوهر به تفصیلی که بعدا (در مسایل 2770 تا 2779) گفته می شود، ازیکدیگر ارث می برند.

8-ارث پدر
        کیفیت ارث بردن مادر و پدر و پسر و دختر
        2731 - اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد، مثلا پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد، همه مال میت به او می رسد. و اگر چند پسر یا چند دخترباشند، همه مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود. و اگر یک پسر و یک دخترباشند مال را سه قسمت می کنند، دو قسمت را پسر، و یک قسمت را دختر می برد. واگرچند پسر و چند دختر باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر و مادر و خواهر و برادر
        2732 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت می شود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می برد، ولی اگر میت دو برادر یا چهار خواهر یایک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان باپدر میت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه ، اگر چه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمی برند، اما به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را می برد و بقیه را به پدر می دهند.

        ارث پدر و مادر و دختر میتی که دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد
        2733 - اگر وارث فقط پدر و مادر و یک دختر باشد، چنانچه میت دو برادر یاچهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد، مال را پنج قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد. و اگر دوبرادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، مال راشش قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت ، و دختر سه قسمت می برد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت می کنند، یک قسمت را به پدر و سه قسمت رابه دختر میدهند. مثلا اگر مال میت را 24 قسمت کنند، 15 قسمت آن را به دختر، و 5قسمت آن به پدر، و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.

        کیفیت ارث پدر و مادر و دختر میتی که دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد
        2733 - اگر وارث فقط پدر و مادر و یک دختر باشد، چنانچه میت دو برادر یاچهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد، مال را پنج قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد. و اگر دوبرادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، مال راشش قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت ، و دختر سه قسمت می برد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت می کنند، یک قسمت را به پدر و سه قسمت رابه دختر میدهند. مثلا اگر مال میت را 24 قسمت کنند، 15 قسمت آن را به دختر، و 5قسمت آن به پدر، و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.

        کیفیت ارث پدر و مادر و دختر و پسر
        2734 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد. و اگر چندپسر یا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و اگرپسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر و مادر و یک پسر تنها
        2734 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد. و اگر چندپسر یا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و اگرپسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با پسر تک
        2735 - اگر وارث میت فقط پدر و یک پسر، یا مادر و یک پسر باشد، مال راشش قسمت می کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر، و پنج قسمت را پسر می برد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با پسر و دختر
        2736 - اگر وارث میت فقط پدر، یا مادر، یا پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت می کنند یک قسمت آن را پدر یا مادر می برد و بقیه را طوری قسمت می کنند که هرپسری دو برابر دختر ببرد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با دختر تک
        2737 - اگر وارث میت فقط پدر و یک دختر، یا مادر و یک دختر باشد، مال راچهار قسمت می کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر می برد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با چند دختر
        2738 - اگر وارث میت فقط پدر و چند دختر، یا مادر و چند دختر باشد، مال راپنج قسمت می کنند، یک قسمت را پدر یا مادر می برد و چهار قسمت را دخترها به طورمساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با چند دختر
        2783 - مسلمان از کافر ارث می برد، ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد، ازاو ارث نمی برد.

9-ارث پسر
        بطلان وضو اگر در حین وضو ملتفت پاکی و نجسی اعضا وضو نباشد
        278 - اگر یکی از اعضای وضو نجس باشد و بعد از وضو شک کند که پیش از وضو آن جا را آب کشیده یا نه ، چنانچه در موقع وضو ملتفت پاک بودن و نجس بودن آن جا نبوده ، وضو باطل است . و اگر می داند ملتفت بوده یا شک دارد که ملتفت بوده یا نه ، وضو صحیح است . و در هر صورت جایی را که نجس بوده باید آب بکشد.

        کیفیت ارث بردن مادر و پدر و پسر و دختر
        2731 - اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد، مثلا پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد، همه مال میت به او می رسد. و اگر چند پسر یا چند دخترباشند، همه مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود. و اگر یک پسر و یک دخترباشند مال را سه قسمت می کنند، دو قسمت را پسر، و یک قسمت را دختر می برد. واگرچند پسر و چند دختر باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر و مادر و دختر و پسر
        2734 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد. و اگر چندپسر یا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و اگرپسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

10-ارث جد
        کیفیت ارث از میتی که فقط جد یا جده دارد
        2750 - اگر وارث میت فقط یک جد یا یک جده است ، چه پدری باشد یا مادری ، همه مال به او می رسد و با بودن جد میت پدر جد او ارث نمی برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط جد و جده پدری دارد
        2751 - اگر وارث میت فقط جد و جده پدری باشد، مال سه قسمت می شود، دو قسمت را جد و یک قسمت را جده می برد. و اگر جد و جده مادری باشد، مال را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط یک جد یا جده پدری و یک جد یا جده مادری دارد
        2752 - اگر وارث میت فقط یک جد یا جده پدری و یک جد یا جده مادری باشد، مال سه قسمت می شود، دو قسمت را جد یا جده پدری و یک قسمت را جد یا جده مادری می برد.

        کیفیت ارث از میتی که جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2753 - اگر وارث میت جد و جده پدری ، و جد و جده مادری باشد، مال سه قسمت می شود، یک قسمت آن را جد و جده مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند ودو قسمت آن را به جد و جده پدری می دهند، و جد دو برابر جده می برد.

        کیفیت ارث ار میتی که همسر و جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2754 - اگر وارث میت فقط زن و جد و جده پدری و جد و جده مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 2771 گفته می شود می برد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری که درمسایل گذشته گفته شد، ارث خود را می برند.

        کیفیت ارث از میتی که همسر و جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2754 - اگر وارث میت فقط زن و جد و جده پدری و جد و جده مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 2771 گفته می شود می برد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری که درمسایل گذشته گفته شد، ارث خود را می برند.

11-ارث جده
        کیفیت ارث از میتی که فقط جد یا جده دارد
        2750 - اگر وارث میت فقط یک جد یا یک جده است ، چه پدری باشد یا مادری ، همه مال به او می رسد و با بودن جد میت پدر جد او ارث نمی برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط جد و جده پدری دارد
        2751 - اگر وارث میت فقط جد و جده پدری باشد، مال سه قسمت می شود، دو قسمت را جد و یک قسمت را جده می برد. و اگر جد و جده مادری باشد، مال را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط یک جد یا جده پدری و یک جد یا جده مادری دارد
        2752 - اگر وارث میت فقط یک جد یا جده پدری و یک جد یا جده مادری باشد، مال سه قسمت می شود، دو قسمت را جد یا جده پدری و یک قسمت را جد یا جده مادری می برد.

        کیفیت ارث از میتی که جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2753 - اگر وارث میت جد و جده پدری ، و جد و جده مادری باشد، مال سه قسمت می شود، یک قسمت آن را جد و جده مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند ودو قسمت آن را به جد و جده پدری می دهند، و جد دو برابر جده می برد.

        کیفیت ارث ار میتی که همسر و جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2754 - اگر وارث میت فقط زن و جد و جده پدری و جد و جده مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 2771 گفته می شود می برد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری که درمسایل گذشته گفته شد، ارث خود را می برند.

        کیفیت ارث از میتی که همسر و جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2754 - اگر وارث میت فقط زن و جد و جده پدری و جد و جده مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 2771 گفته می شود می برد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری که درمسایل گذشته گفته شد، ارث خود را می برند.

12-ارث جنين
        لزوم نگهداری سهم ارث حمل در شکم مادر و مقدار آن
        2785 - هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتی که میت بچه ای داشته باشدکه در شکم مادر است ، و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادرباشد، برای بچه ای که در شکم است ، که اگر زنده به دنیا بیاید ارث می برد، سهم دوپسر را کنار می گذارند. ولی اگر احتمال بدهند بیشتر است ، مثلا احتمال بدهند که زن سه بچه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار می گذارند. و چنانچه مثلا یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد، زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند.

13-ارث خاله
        کیفیت ارث از میتی که فقط دائی و خاله دارد
        2759 - اگر وارث میت فقط یک دایی ، یا یک خاله باشد همه مال به او می رسد، واگر هم دایی و هم خاله باشد، و همه پدر و مادری ، یا پدری ، یا مادری باشند مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود و احتیاط آن است که در تقسیم با یکدیگرصلح کنند.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله مادری و دائی و خاله پدری و دائی و خاله پدری و مادری دارد
        2760 - اگر وارث میت فقط یک دایی ، یا یک خاله مادری و دایی و خاله پدرو مادری ، و دایی و خاله پدری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برد، و مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یا خاله مادری و بقیه را به دایی و خاله پدرو مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی و خاله پدری و دائی و خاله مادری و دائی و خاله پدری و مادری دارد
        2761 - اگر وارث میت فقط دایی و خاله پدری و دایی و خاله مادری و دایی و خاله پدر و مادری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برد و باید مال را سه قسمت کنند یک قسمت آن را دایی و خاله مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت نمایند وبقیه را به دایی و خاله پدر و مادری بدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و یک عمو یا عمه دارد
        2762 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه باشد مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و عمو و عمه دارد
        2763 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله ، و عمو و عمه باشد، چنانچه عمو وعمه پدر و مادری یا پدری باشند، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یاخاله می برد، و از بقیه ، دو قسمت به عمو و یک قسمت به عمه می دهند، بنابر این اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو یا عمه مادری و عمو و خاله پدر و مادری یا پدری دارد
        2764 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه مادری ، و عموو عمه پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قسمت باقی مانده را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند، وعمو دو برابر عمه می برد. بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگر را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو و عمه مادری و عمو و عمه پدری و مادری یا پدری دارد
        2765 - اگر وارث میت یک دایی ، یا یک خاله و عمو و عمه مادری ، و عمو و عمه پدر و مادری ، یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله می برد و دو قسمت باقی مانده را سه سهم می کنند، یک سهم آن را به عمو و عمه مادری می دهند که بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه می کنند، و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر و مادری یا پدری قسمت می نمایند، و عمو دو برابر عمه می برد. بنابراین مال را نه قسمت کنند، سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو وعمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.

        کیفیت ارث از میتی که چند دائی و خاله و عمو و عمه دارد
        2766 - اگر وارث میت چند دایی و چند خاله باشد که همه پدر و مادری ، یا پدری یا مادری باشند و عمو و عمه هم داشته باشد، مال سه سهم می شود، دو سهم آن به دستوری که در مسأله پیش گفته شد عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند و یک سهم آن را دایی ها و خاله ها به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله مادری و چند دائی و خاله پدر و مادری یا پدری یا عمو و عمه دارد
        2767 - اگر وارث میت ، دایی یا خاله مادری ، و چند دایی و خاله پدر و مادری یا پدری ، و عمو و عمه باشد، مال سه سهم می شود، و دو سهم آن را به دستوری که سابقاگفته شد، عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند، پس اگر میت یک دایی یا یک خاله مادری دارد، یک سهم دیگر را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یاخاله مادری می دهند، و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، وبه طور تساوی قسمت می کنند، و اگر چند دایی مادری یا چند خاله مادری یا هم دایی مادری و هم خاله مادری دارد، آن یک سهم را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی هاو خاله های مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، که به طور مساوی قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه و دائی و خاله پدر و عمو و عمه و دائی و خاله مادر دارد
        2769 - اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله پدر و عمو و عمه و دایی و خاله مادر او باشند، مال سه سهم می شود، یک سهم آن مال عمو و عمه و دایی و خاله مادرمیت است به طور مساوی ، ولی احتیاط واجب در عمو و عمه مادری مادر میت آن است که با هم صلح کنند، و دو سهم دیگر آن را سه قسمت می کنند، یک قسمت رادایی و خاله پدر میت به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند، و دو قسمت دیگرآن را به عمو و عمه پدر میت می دهند، و عمو دو برابر عمه می برد.

14-ارث خاله زاده
        کیفیت ارث از میتی که فقط عموزاده و دائی زاده و عمه زاده و خاله زاده دارد
        2768 - اگر میت عمو و عمه و دایی و خاله نداشته باشد، مقداری که به عمو و عمه می رسد، به اولاد آنان و مقداری که به دایی و خاله می رسد، به اولاد آنان داده می شود.

15-ارث خواهر
        کیفیت ارث پدر و مادر و خواهر و برادر
        2732 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت می شود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می برد، ولی اگر میت دو برادر یا چهار خواهر یایک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان باپدر میت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه ، اگر چه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمی برند، اما به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را می برد و بقیه را به پدر می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که چند خواهر و برادر پدر و مادری دارد
        2741 - اگر وارث میت فقط یک برادر یا یک خواهر باشد، همه مال به او می رسد.و اگر چند برادر پدر و مادری ، یا چند خواهر پدر و مادری باشد، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادری با هم باشند، هر برادری دوبرابر خواهر می برد، مثلا اگر دو برادر و یک خواهر پدر و مادری دارد، مال را پنج قسمت می کنند، هر یک از برادرها دو قسمت و خواهر یک قسمت آن را می برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط یک برادر یا خواهر دارد
        2741 - اگر وارث میت فقط یک برادر یا یک خواهر باشد، همه مال به او می رسد.و اگر چند برادر پدر و مادری ، یا چند خواهر پدر و مادری باشد، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادری با هم باشند، هر برادری دوبرابر خواهر می برد، مثلا اگر دو برادر و یک خواهر پدر و مادری دارد، مال را پنج قسمت می کنند، هر یک از برادرها دو قسمت و خواهر یک قسمت آن را می برد.

        کیفیت ارث از میتی که چند برادر و خواهر پدری دارد
        2742 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری دارد، برادر و خواهر پدری که ازمادر با میت جدا است ارث نمی برد. و اگر برادر و خواهر پدر و مادری ندارد،چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدری داشته باشد، همه مال به او می رسد، و اگرچند برادر یا چند خواهر پدری داشته باشد مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود،و اگر هم برادر و هم خواهر پدری داشته باشد، هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که چند برادر و خواهر مادری دارد
        2743 - اگر وارث میت فقط یک خواهر، یا یک برادر مادری باشد، که از پدر بامیت جدا است ، همه مال باو می رسد. و اگر چند برادر مادری ، یا چند خواهر مادری ،یا چند برادر و خواهر مادری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود.

        کیفیت ارث از میتی که برادر و خواهر پدر و مادری با هم و پدری تنها و یک برادر یا خواهر مادری دارد
        2744 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و یک برادریا یک خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برند، و مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت آن را به برادر یا خواهر مادری ، و بقیه را به برادر وخواهر پدر و مادری می دهند. و هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        ارث بردن خواهر و برادر مادری با وجود خواهر و برادر پدر و مادری
        2745 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و برادرو خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد، و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند، و هر برادری دو برابرخواهر می برد.

        ارث نبردن برادر و خواهر پدری در صورت وجود برادر و خواهر پدری و مادری
        2745 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و برادرو خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد، و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند، و هر برادری دو برابرخواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که برادر و خواهر پدر و مادری و پدری تنها و مادری تنها دارد
        2745 - اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری ، و برادر و خواهر پدری ، و برادرو خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد، و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند، و هر برادری دو برابرخواهر می برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط برادر و خواهر پدری و یک برادر یا خواهر مادری دارد
        2746 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری ، و یک برادر مادری ، یا یک خواهر مادری باشد، مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر یا خواهرمادری می برد و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند، و هر برادری دو برابر خواهرمی برد.

        کیفیت ارث از میتی که فقط برادر و خواهر پدری و چند برادر و خواهر مادری دارد
        2747 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری ، و چند برادر و خواهر مادری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند، و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند، و هر برادری دو برابر خواهر می برد.

        کیفیت ارث از زنی که فقط برادر و خواهر و شوهر دارد
        2748 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در صفحه 390 گفته می شود می برد، و خواهر و برادر به طوری که در مسایل گذشته گفته شد ارث خود را می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که درمسایل پیش گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد،از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلا اگر وارث میت ، شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر وخواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند، و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدرو مادری است . پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.

        کیفیت ارث از مردی که فقط برادر و خواهر و زن دارد
        2748 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در صفحه 390 گفته می شود می برد، و خواهر و برادر به طوری که در مسایل گذشته گفته شد ارث خود را می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که درمسایل پیش گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد،از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلا اگر وارث میت ، شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر وخواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند، و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدرو مادری است . پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.

16-ارث خواهرزاده
        کیفیت ارث از میتی که خواهر و برادر ندارد ولی خواهرزاده و برادرزاده دارد
        2749 - اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم ارث آنان را به اولادشان می دهند، و سهم برادر زاده و خواهر زاده مادری به طور مساوی بین آنان قسمت می شود،و از سهمی که به برادر زاده و خواهر زاده پدری یا پدر و مادری می رسد، هرپسری دو برابر دختر می برد.

17-ارث دائى
        کیفیت ارث از میتی که فقط دائی و خاله دارد
        2759 - اگر وارث میت فقط یک دایی ، یا یک خاله باشد همه مال به او می رسد، واگر هم دایی و هم خاله باشد، و همه پدر و مادری ، یا پدری ، یا مادری باشند مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود و احتیاط آن است که در تقسیم با یکدیگرصلح کنند.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله مادری و دائی و خاله پدری و دائی و خاله پدری و مادری دارد
        2760 - اگر وارث میت فقط یک دایی ، یا یک خاله مادری و دایی و خاله پدرو مادری ، و دایی و خاله پدری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برد، و مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یا خاله مادری و بقیه را به دایی و خاله پدرو مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی و خاله پدری و دائی و خاله مادری و دائی و خاله پدری و مادری دارد
        2761 - اگر وارث میت فقط دایی و خاله پدری و دایی و خاله مادری و دایی و خاله پدر و مادری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برد و باید مال را سه قسمت کنند یک قسمت آن را دایی و خاله مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت نمایند وبقیه را به دایی و خاله پدر و مادری بدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و یک عمو یا عمه دارد
        2762 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه باشد مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و عمو و عمه دارد
        2763 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله ، و عمو و عمه باشد، چنانچه عمو وعمه پدر و مادری یا پدری باشند، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یاخاله می برد، و از بقیه ، دو قسمت به عمو و یک قسمت به عمه می دهند، بنابر این اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو یا عمه مادری و عمو و خاله پدری و مادری یا پدری دارد
        2764 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه مادری ، و عموو عمه پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قسمت باقی مانده را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند، وعمو دو برابر عمه می برد. بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگر را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو و عمه مادری و عمو و عمه پدری و مادری یا پدری دارد
        2765 - اگر وارث میت یک دایی ، یا یک خاله و عمو و عمه مادری ، و عمو و عمه پدر و مادری ، یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله می برد و دو قسمت باقی مانده را سه سهم می کنند، یک سهم آن را به عمو و عمه مادری می دهند که بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه می کنند، و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر و مادری یا پدری قسمت می نمایند، و عمو دو برابر عمه می برد. بنابراین مال را نه قسمت کنند، سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو وعمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.

        کیفیت ارث از میتی که چند دائی و خاله و عمو و عمه دارد
        2766 - اگر وارث میت چند دایی و چند خاله باشد که همه پدر و مادری ، یا پدری یا مادری باشند و عمو و عمه هم داشته باشد، مال سه سهم می شود، دو سهم آن به دستوری که در مسأله پیش گفته شد عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند و یک سهم آن را دایی ها و خاله ها به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله مادری و چند دائی و خاله پدر و مادری یا پدری یا عمو و عمه دارد
        2767 - اگر وارث میت ، دایی یا خاله مادری ، و چند دایی و خاله پدر و مادری یا پدری ، و عمو و عمه باشد، مال سه سهم می شود، و دو سهم آن را به دستوری که سابقاگفته شد، عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند، پس اگر میت یک دایی یا یک خاله مادری دارد، یک سهم دیگر را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یاخاله مادری می دهند، و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، وبه طور تساوی قسمت می کنند، و اگر چند دایی مادری یا چند خاله مادری یا هم دایی مادری و هم خاله مادری دارد، آن یک سهم را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی هاو خاله های مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، که به طور مساوی قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه و دائی و خاله پدر و عمو و عمه و دائی و خاله مادر دارد
        2769 - اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله پدر و عمو و عمه و دایی و خاله مادر او باشند، مال سه سهم می شود، یک سهم آن مال عمو و عمه و دایی و خاله مادرمیت است به طور مساوی ، ولی احتیاط واجب در عمو و عمه مادری مادر میت آن است که با هم صلح کنند، و دو سهم دیگر آن را سه قسمت می کنند، یک قسمت رادایی و خاله پدر میت به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند، و دو قسمت دیگرآن را به عمو و عمه پدر میت می دهند، و عمو دو برابر عمه می برد.

18-ارث دائى زاده
        کیفیت ارث از میتی که فقط عموزاده و دائی زاده و عمه زاده و خاله زاده دارد
        2768 - اگر میت عمو و عمه و دایی و خاله نداشته باشد، مقداری که به عمو و عمه می رسد، به اولاد آنان و مقداری که به دایی و خاله می رسد، به اولاد آنان داده می شود.

19-ارث دختر
        کیفیت ارث بردن مادر و پدر و پسر و دختر
        2731 - اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد، مثلا پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد، همه مال میت به او می رسد. و اگر چند پسر یا چند دخترباشند، همه مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود. و اگر یک پسر و یک دخترباشند مال را سه قسمت می کنند، دو قسمت را پسر، و یک قسمت را دختر می برد. واگرچند پسر و چند دختر باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        ارث پدر و مادر و دختر میتی که دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد
        2733 - اگر وارث فقط پدر و مادر و یک دختر باشد، چنانچه میت دو برادر یاچهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد، مال را پنج قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد. و اگر دوبرادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، مال راشش قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت ، و دختر سه قسمت می برد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت می کنند، یک قسمت را به پدر و سه قسمت رابه دختر میدهند. مثلا اگر مال میت را 24 قسمت کنند، 15 قسمت آن را به دختر، و 5قسمت آن به پدر، و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.

        کیفیت ارث پدر و مادر و دختر و پسر
        2734 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد. و اگر چندپسر یا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و اگرپسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

20-ارث در عده
        ارث بردن زن و شوهر در عده طلاق رجعی فقط
        2777 - اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی بدهند، و در بین عده بمیرد، شوهر از او ارث می برد. و نیز اگر شوهر در بین عده زن بمیرد، زن از اوارث می برد. ولی اگر بعد از گذشتن عده رجعی یا در عده طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.

21-ارث در متعه
        عدم ارث و همخوابی برای زن متعه شده
        2425 - زنی که صیغه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی برد و شوهر هم ازاو ارث نمی برد.

22-ارث زن
        کیفیت ارث از مردی که فقط برادر و خواهر و زن دارد
        2748 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در صفحه 390 گفته می شود می برد، و خواهر و برادر به طوری که در مسایل گذشته گفته شد ارث خود را می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که درمسایل پیش گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد،از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلا اگر وارث میت ، شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر وخواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند، و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدرو مادری است . پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که همسر و جد و جده پدری و جد و جده مادری دارد
        2754 - اگر وارث میت فقط زن و جد و جده پدری و جد و جده مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 2771 گفته می شود می برد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری که درمسایل گذشته گفته شد، ارث خود را می برند.

        کیفیت ارث زن از شوهر
        2771 - اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یک مال او را زن و بقیه راورثه دیگر می برند. و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر می برند، و زن از همه اموال منقول ارث می برد، ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، و نیز از خود هوایی ارث نمی برد مثل بنا ودرخت و فقط از قیمت هوایی ارث می برد.

        کیفیت ارث زن و ورثه از مرد میت
        2771 - اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یک مال او را زن و بقیه راورثه دیگر می برند. و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر می برند، و زن از همه اموال منقول ارث می برد، ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، و نیز از خود هوایی ارث نمی برد مثل بنا ودرخت و فقط از قیمت هوایی ارث می برد.

        حکم تصرف زن و ورثه در چیزهائی که زن از خود آن یا قیمت آن ارث نمی برد
        2772 - اگر زن بخواهد در چیزی که از آن ارث نمی برد تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد. و نیز ورثه تا سهم زن را نداده اند بنابر احتیاط واجب نباید در بنا و چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث می برد، بدون اجازه او تصرف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن اینها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد صحیح و گرنه نسبت به سهم او باطل است .

        کیفیت تعیین سهم ارث زن از شوهر در چیزهائی که از قیمت آن ارث می برد
        2773 - اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند، باید حساب کنند که اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند، چقدر ارزش دارند، و سهم زن را از آن قیمت بدهند.

        حکم مجرای آب قنات و آجر و مصالح ساختمانی در آن در ارث زن از شوهر
        2774 - مجرای آب قنات و مانند آن حکم زمین را دارد، و آجر و چیزهایی که درآن بکار رفته ، در حکم ساختمان است .

        ارث نبردن زن اگر مرد در مرض موت او را عقد کند و قبل از نزدیکی بمیرد
        2775 - اگر میت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهار یک مال ، و اگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال ، به شرحی که گفته شد، بطور مساوی بین زن های عقدی او قسمت می شود، اگر چه شوهر با هیچ یک از آنان ، یا بعض آنان نزدیکی نکرده باشد، ولی اگر در مرضی که به آن مرض از دنیا رفته ، زنی را عقدکرده ، و با او نزدیکی نکرده است ، آن زن از او ارث نمی برد، و حق مهر هم ندارد.

        کیفیت ارث از مردی که بیش از یک زن دارد
        2775 - اگر میت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهار یک مال ، و اگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال ، به شرحی که گفته شد، بطور مساوی بین زن های عقدی او قسمت می شود، اگر چه شوهر با هیچ یک از آنان ، یا بعض آنان نزدیکی نکرده باشد، ولی اگر در مرضی که به آن مرض از دنیا رفته ، زنی را عقدکرده ، و با او نزدیکی نکرده است ، آن زن از او ارث نمی برد، و حق مهر هم ندارد.

        ارث بردن زن و شوهر در عده طلاق رجعی فقط
        2777 - اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی بدهند، و در بین عده بمیرد، شوهر از او ارث می برد. و نیز اگر شوهر در بین عده زن بمیرد، زن از اوارث می برد. ولی اگر بعد از گذشتن عده رجعی یا در عده طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.

        حکم ارث زن از شوهری که در بیماری موت او را طلاق دهد و پیش از یکسال بمیرد
        2778 - اگر شوهر در حال مرض ، عیالش را طلاق دهد، و پیش از گذشتن دوازده ماه هلالی بمیرد، زن با سه شرط از او ارث می برد: اول : آنکه در این مدت شوهر دیگرنکرده باشد. دوم : به واسطه بی میلی به شوهر، مالی به او نداده باشد که به طلاق دادن راضی شود. بلکه اگر چیزی هم به شوهر ندهد ولی طلاق به تقاضای زن باشد، باز هم ارث بردنش اشکال دارد. سوم : شوهر در مرضی که در آن مرض زن را طلاق داده ، به واسطه آن مرض یا به جهت دیگری بمیرد، پس اگر از آن مرض خوب شود و به جهت دیگری از دنیا برود، زن از او ارث نمی برد.

23-ارث شوهر
        کیفیت ارث از زنی که فقط برادر و خواهر و شوهر دارد
        2748 - اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در صفحه 390 گفته می شود می برد، و خواهر و برادر به طوری که در مسایل گذشته گفته شد ارث خود را می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که درمسایل پیش گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد،از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلا اگر وارث میت ، شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر وخواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند، و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدرو مادری است . پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که همسر و جد و جده پدر و جد و جده مادری دارد
        2754 - اگر وارث میت فقط زن و جد و جده پدری و جد و جده مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 2771 گفته می شود می برد، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری که درمسایل گذشته گفته شد، ارث خود را می برند.

        کیفیت ارث شوهر و ورثه از زن
        2770 - اگر زنی بمیرد و اولاد نداشته باشد، نصف همه مال را شوهر او و بقیه را ورثه دیگر می برند، و اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگر اولاد داشته باشد، چهاریک همه مال را شوهر و بقیه را ورثه دیگر می برند.

        ارث بردن زن و شوهر در عده طلاق رجعی فقط
        2777 - اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی بدهند، و در بین عده بمیرد، شوهر از او ارث می برد. و نیز اگر شوهر در بین عده زن بمیرد، زن از اوارث می برد. ولی اگر بعد از گذشتن عده رجعی یا در عده طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.

24-ارث عمه
        کیفیت ارث از میتی که چند عمو و عمه دارد
        2756 - اگر وارث میت فقط یک عمو یا یک عمه است ، چه پدر و مادری باشد یعنی با پدر میت از یک پدر و مادر باشد، یا پدری باشد یا مادری همه مال به اومی رسد، و اگر چند عمو یا چند عمه باشند و همه پدر و مادری یا همه پدری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، و اگر عمو و عمه هر دو باشند، وهمه پدر و مادری ، یا همه پدری باشند، عمو دو برابر عمه می برد، مثلا اگر وارث میت دو عمو و یک عمه باشد، مال را پنج قسمت می کنند، یک قسمت را به عمه می دهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط یک عمو یا عمه دارد
        2756 - اگر وارث میت فقط یک عمو یا یک عمه است ، چه پدر و مادری باشد یعنی با پدر میت از یک پدر و مادر باشد، یا پدری باشد یا مادری همه مال به اومی رسد، و اگر چند عمو یا چند عمه باشند و همه پدر و مادری یا همه پدری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، و اگر عمو و عمه هر دو باشند، وهمه پدر و مادری ، یا همه پدری باشند، عمو دو برابر عمه می برد، مثلا اگر وارث میت دو عمو و یک عمه باشد، مال را پنج قسمت می کنند، یک قسمت را به عمه می دهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه مادری دارد
        2757 - اگر وارث میت فقط چند عموی مادری یا چند عمه مادری باشد، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، ولی اگر فقط چند عمو و عمه مادری داشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید با هم صلح کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه دارد
        2758 - اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر ومادری باشند، عمو و عمه پدری ارث نمی برند، پس اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه رابه عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عموی پدر و مادری دو برابر عمه پدر ومادری می برد و اگر هم عمو و هم عمه مادری دارد، مال را سه قسمت می کنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عمو دو برابر عمه می برد و یک قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند، و احتیاط واجب آن است که در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و یک عمو یا عمه دارد
        2762 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه باشد مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و عمو و عمه دارد
        2763 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله ، و عمو و عمه باشد، چنانچه عمو وعمه پدر و مادری یا پدری باشند، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یاخاله می برد، و از بقیه ، دو قسمت به عمو و یک قسمت به عمه می دهند، بنابر این اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو یا عمه مادری و عمو و خاله پدری و مادری یا پدری دارد
        2764 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه مادری ، و عموو عمه پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قسمت باقی مانده را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند، وعمو دو برابر عمه می برد. بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگر را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو و عمه مادری و عمو و عمه پدری و مادری یا پدری دارد
        2765 - اگر وارث میت یک دایی ، یا یک خاله و عمو و عمه مادری ، و عمو و عمه پدر و مادری ، یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله می برد و دو قسمت باقی مانده را سه سهم می کنند، یک سهم آن را به عمو و عمه مادری می دهند که بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه می کنند، و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر و مادری یا پدری قسمت می نمایند، و عمو دو برابر عمه می برد. بنابراین مال را نه قسمت کنند، سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو وعمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.

        کیفیت ارث از میتی که چند دائی و خاله و عمو و عمه دارد
        2766 - اگر وارث میت چند دایی و چند خاله باشد که همه پدر و مادری ، یا پدری یا مادری باشند و عمو و عمه هم داشته باشد، مال سه سهم می شود، دو سهم آن به دستوری که در مسأله پیش گفته شد عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند و یک سهم آن را دایی ها و خاله ها به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله مادری و چند دائی و خاله پدر و مادری یا پدری یا عمو و عمه دارد
        2767 - اگر وارث میت ، دایی یا خاله مادری ، و چند دایی و خاله پدر و مادری یا پدری ، و عمو و عمه باشد، مال سه سهم می شود، و دو سهم آن را به دستوری که سابقاگفته شد، عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند، پس اگر میت یک دایی یا یک خاله مادری دارد، یک سهم دیگر را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یاخاله مادری می دهند، و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، وبه طور تساوی قسمت می کنند، و اگر چند دایی مادری یا چند خاله مادری یا هم دایی مادری و هم خاله مادری دارد، آن یک سهم را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی هاو خاله های مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، که به طور مساوی قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه و دائی و خاله و خاله پدر و عمو و عمه و دائی و خاله مادر دارد
        2769 - اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله پدر و عمو و عمه و دایی و خاله مادر او باشند، مال سه سهم می شود، یک سهم آن مال عمو و عمه و دایی و خاله مادرمیت است به طور مساوی ، ولی احتیاط واجب در عمو و عمه مادری مادر میت آن است که با هم صلح کنند، و دو سهم دیگر آن را سه قسمت می کنند، یک قسمت رادایی و خاله پدر میت به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند، و دو قسمت دیگرآن را به عمو و عمه پدر میت می دهند، و عمو دو برابر عمه می برد.

25-ارث عمه زاده
        کیفیت ارث از میتی که فقط عموزاده و دائی زاده و عمه زاده و خاله زاده دارد
        2768 - اگر میت عمو و عمه و دایی و خاله نداشته باشد، مقداری که به عمو و عمه می رسد، به اولاد آنان و مقداری که به دایی و خاله می رسد، به اولاد آنان داده می شود.

26-ارث عمو
        تقدیم پسرعموی پدر و مادری بر عموی پدر در ارث بردن
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        کیفیت ارث از میتی که چند عمو و عمه دارد
        2756 - اگر وارث میت فقط یک عمو یا یک عمه است ، چه پدر و مادری باشد یعنی با پدر میت از یک پدر و مادر باشد، یا پدری باشد یا مادری همه مال به اومی رسد، و اگر چند عمو یا چند عمه باشند و همه پدر و مادری یا همه پدری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، و اگر عمو و عمه هر دو باشند، وهمه پدر و مادری ، یا همه پدری باشند، عمو دو برابر عمه می برد، مثلا اگر وارث میت دو عمو و یک عمه باشد، مال را پنج قسمت می کنند، یک قسمت را به عمه می دهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط یک عمو یا عمه دارد
        2756 - اگر وارث میت فقط یک عمو یا یک عمه است ، چه پدر و مادری باشد یعنی با پدر میت از یک پدر و مادر باشد، یا پدری باشد یا مادری همه مال به اومی رسد، و اگر چند عمو یا چند عمه باشند و همه پدر و مادری یا همه پدری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، و اگر عمو و عمه هر دو باشند، وهمه پدر و مادری ، یا همه پدری باشند، عمو دو برابر عمه می برد، مثلا اگر وارث میت دو عمو و یک عمه باشد، مال را پنج قسمت می کنند، یک قسمت را به عمه می دهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه مادری دارد
        2757 - اگر وارث میت فقط چند عموی مادری یا چند عمه مادری باشد، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، ولی اگر فقط چند عمو و عمه مادری داشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید با هم صلح کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه دارد
        2758 - اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر ومادری باشند، عمو و عمه پدری ارث نمی برند، پس اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه رابه عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عموی پدر و مادری دو برابر عمه پدر ومادری می برد و اگر هم عمو و هم عمه مادری دارد، مال را سه قسمت می کنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عمو دو برابر عمه می برد و یک قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند، و احتیاط واجب آن است که در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و یک عمو یا عمه دارد
        2762 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه باشد مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد.

        کیفیت ارث از میتی که یک دائی یا خاله و عمو و عمه دارد
        2763 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله ، و عمو و عمه باشد، چنانچه عمو وعمه پدر و مادری یا پدری باشند، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یاخاله می برد، و از بقیه ، دو قسمت به عمو و یک قسمت به عمه می دهند، بنابر این اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو یا عمه مادری و عمو و خاله پدری و مادری یا پدری دارد
        2764 - اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه مادری ، و عموو عمه پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قسمت باقی مانده را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند، وعمو دو برابر عمه می برد. بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگر را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله و عمو و عمه مادی و عمو و عمه پدری و مادری یا پدری دارد
        2765 - اگر وارث میت یک دایی ، یا یک خاله و عمو و عمه مادری ، و عمو و عمه پدر و مادری ، یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی یا خاله می برد و دو قسمت باقی مانده را سه سهم می کنند، یک سهم آن را به عمو و عمه مادری می دهند که بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه می کنند، و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر و مادری یا پدری قسمت می نمایند، و عمو دو برابر عمه می برد. بنابراین مال را نه قسمت کنند، سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو وعمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.

        کیفیت ارث از میتی که چند دائی و خاله و عمو و عمه دارد
        2766 - اگر وارث میت چند دایی و چند خاله باشد که همه پدر و مادری ، یا پدری یا مادری باشند و عمو و عمه هم داشته باشد، مال سه سهم می شود، دو سهم آن به دستوری که در مسأله پیش گفته شد عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند و یک سهم آن را دایی ها و خاله ها به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند.

        کیفیت ارث از میتی که دائی یا خاله مادری و چند دائی و خاله پدر و مادری یا پدری یا عمو و عمه دارد
        2767 - اگر وارث میت ، دایی یا خاله مادری ، و چند دایی و خاله پدر و مادری یا پدری ، و عمو و عمه باشد، مال سه سهم می شود، و دو سهم آن را به دستوری که سابقاگفته شد، عمو و عمه بین خودشان قسمت می کنند، پس اگر میت یک دایی یا یک خاله مادری دارد، یک سهم دیگر را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یاخاله مادری می دهند، و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، وبه طور تساوی قسمت می کنند، و اگر چند دایی مادری یا چند خاله مادری یا هم دایی مادری و هم خاله مادری دارد، آن یک سهم را سه قسمت می کنند، یک قسمت را دایی هاو خاله های مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند، که به طور مساوی قسمت کنند.

        کیفیت ارث از میتی که فقط عمو و عمه و دائی و خاله پدر و عمو و عمه و دائی و خاله مادر دارد
        2769 - اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله پدر و عمو و عمه و دایی و خاله مادر او باشند، مال سه سهم می شود، یک سهم آن مال عمو و عمه و دایی و خاله مادرمیت است به طور مساوی ، ولی احتیاط واجب در عمو و عمه مادری مادر میت آن است که با هم صلح کنند، و دو سهم دیگر آن را سه قسمت می کنند، یک قسمت رادایی و خاله پدر میت به طور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند، و دو قسمت دیگرآن را به عمو و عمه پدر میت می دهند، و عمو دو برابر عمه می برد.

27-ارث عموزاده
        کیفیت ارث از میتی که فقط عموزاده و دائی زاده و عمه زاده و خاله زاده دارد
        2768 - اگر میت عمو و عمه و دایی و خاله نداشته باشد، مقداری که به عمو و عمه می رسد، به اولاد آنان و مقداری که به دایی و خاله می رسد، به اولاد آنان داده می شود.

28-ارث قاتل
        جواز ارث برای قاتل سهوی به غیر از دیه مقتول
        2784 - اگر کسی یکی از خویشان خود را عمدا و بناحق بکشد، از او ارث نمی برد.ولی اگر از روی خطا باشد، مثل آنکه سنگ به هوا بیندازد و اتفاقا به یکی ازخویشان او بخورد و او را بکشد، از او ارث می برد، ولی از دیه قتل ارث نمی برد.

        ممنوعیت از ارث برای قاتل عمدی به ناحق
        2784 - اگر کسی یکی از خویشان خود را عمدا و بناحق بکشد، از او ارث نمی برد.ولی اگر از روی خطا باشد، مثل آنکه سنگ به هوا بیندازد و اتفاقا به یکی ازخویشان او بخورد و او را بکشد، از او ارث می برد، ولی از دیه قتل ارث نمی برد.

29-ارث مادر
        کیفیت ارث بردن مادر و پدر و پسر و دختر
        2731 - اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد، مثلا پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد، همه مال میت به او می رسد. و اگر چند پسر یا چند دخترباشند، همه مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود. و اگر یک پسر و یک دخترباشند مال را سه قسمت می کنند، دو قسمت را پسر، و یک قسمت را دختر می برد. واگرچند پسر و چند دختر باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر و مادر و خواهر و برادر
        2732 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت می شود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می برد، ولی اگر میت دو برادر یا چهار خواهر یایک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان باپدر میت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه ، اگر چه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمی برند، اما به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را می برد و بقیه را به پدر می دهند.

        ارث پدر و مادر و دختر میتی که دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد
        2733 - اگر وارث فقط پدر و مادر و یک دختر باشد، چنانچه میت دو برادر یاچهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد، مال را پنج قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد. و اگر دوبرادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، مال راشش قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت ، و دختر سه قسمت می برد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت می کنند، یک قسمت را به پدر و سه قسمت رابه دختر میدهند. مثلا اگر مال میت را 24 قسمت کنند، 15 قسمت آن را به دختر، و 5قسمت آن به پدر، و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.

        کیفیت ارث پدر و مادر و دختر میتی که دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد
        2733 - اگر وارث فقط پدر و مادر و یک دختر باشد، چنانچه میت دو برادر یاچهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد، مال را پنج قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد. و اگر دوبرادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، مال راشش قسمت می کنند، پدر و مادر، هر کدام یک قسمت ، و دختر سه قسمت می برد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت می کنند، یک قسمت را به پدر و سه قسمت رابه دختر میدهند. مثلا اگر مال میت را 24 قسمت کنند، 15 قسمت آن را به دختر، و 5قسمت آن به پدر، و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.

        کیفیت ارث پدر و مادر و دختر و پسر
        2734 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد. و اگر چندپسر یا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و اگرپسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر و مادر و یک پسر تنها
        2734 - اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را می برد. و اگر چندپسر یا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوی بین خودشان قسمت می کنند و اگرپسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می کنند که هر پسری دو برابر دخترببرد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با پسر تک
        2735 - اگر وارث میت فقط پدر و یک پسر، یا مادر و یک پسر باشد، مال راشش قسمت می کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر، و پنج قسمت را پسر می برد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با پسر و دختر
        2736 - اگر وارث میت فقط پدر، یا مادر، یا پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت می کنند یک قسمت آن را پدر یا مادر می برد و بقیه را طوری قسمت می کنند که هرپسری دو برابر دختر ببرد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با دختر تک
        2737 - اگر وارث میت فقط پدر و یک دختر، یا مادر و یک دختر باشد، مال راچهار قسمت می کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر می برد.

        کیفیت ارث پدر یا مادر با چند دختر
        2738 - اگر وارث میت فقط پدر و چند دختر، یا مادر و چند دختر باشد، مال راپنج قسمت می کنند، یک قسمت را پدر یا مادر می برد و چهار قسمت را دخترها به طورمساوی بین خودشان قسمت می کنند.

30-ارث نوه
        کیفیت ارث میتی که فرزند ندارد ولی نوه دارد
        2739 - اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگر چه دختر باشد، سهم پسر میت را می برد، و نوه دختری او اگر چه پسر باشد، سهم دختر میت را می برد، مثلا اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می کنند یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می دهند.

31-ارث و رضاع
        عدم جریان ارث و خویشاوندی بین خویشاوندی رضاعی
        2490 - کسانی که به واسطه شیر خوردن خویشی پیدا می کنند مستحب است یکدیگر رااحترام نمایند ولی از یکدیگر ارث نمی برند و حقهای خویشی که انسان با خویشان خوددارد برای آنان نیست .

32-ارثيه بعد از كسر بدهى
        حکم مصرف مال میت پس از پرداخت حج و حقوق واجب
        2720 - اگر مال میت از بدهی و حج واجب و حقوقی که مثل خمس و زکات و مظالم بر او واجب است زیاد بیاید، چنانچه وصیت کرده باشد که ثلث یا مقداری از ثلث را به مصرفی برسانند، باید به وصیت او عمل کنند و اگر وصیت نکرده باشد، آنچه می ماند مال ورثه است .

33-ترتيب در ارث
        اشتمال طبقه اول ارث بر پدر و مادر و اولاد میت
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        اشتمال طبقه دوم ارث بر جد و مادربزرگ و خواهر و برادر و اولادشان
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        اشتمال طبقه سوم ارث بر عمو و عمه و دائی و خاله و اولادشان
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        تقدیم پسر عموی پدر و مادری بر عموی پدر در ارث بردن
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        ارث بردن عمو و عمه و خاله و دائی پدر و مادر میت در صورت نبودن اقوام خود میت یا اولادشان
        2729 - اگر عمو و عمه و دایی و خاله خود میت و اولاد آنان و اولاد اولاد آنان نباشند، عمو و عمه و دایی و خاله پدر و مادر میت ارث می برند. و اگر اینهانباشند، اولادشان ارث می برند و اگر اینها هم نباشند، عمو و عمه و دایی و خاله جدو جده میت ، و اگر اینها نباشند، اولادشان ارث می برند.

        تقدیم قرض میت بر چهار امر مختص پسر بزرگتر در صورت کافی نبودن مال میت
        2782 - اگر میت قرض داشته باشد، چنانچه قرضش به اندازه مال او یا زیادترباشد، باید چهار چیزی هم که مال پسر بزرگتر است و در مسأله پیش گفته شد، به قرض او بدهند. و اگر قرضش کمتر از مال او باشد، بنابر احتیاط واجب باید ازآن چهار چیزی هم که به پسر بزرگتر می رسد به نسبت به قرض او، بدهند. مثلا اگر همه دارایی او شصت تومان است و به مقدار بیست تومان آن از چیزهایی است که مال پسربزرگتر است و سی تومان هم قرض دارد، بنابر احتیاط واجب پسر بزرگ باید به مقدار ده تومان از آن چهار چیز را بابت قرض میت بدهد.

34-حبوه در ارث
        اختصاص پسر بزرگتر به قرآن و انگشتر و شمشیر و لباس میت در ارث
        2780 - قرآن و انگشتر و شمشیر میت و لباسی را که پوشیده یا برای پوشیدن گرفته و دوخته است اگر چه نپوشیده باشد مال پسر بزرگتر است و اگر میت از این چهار چیز بیشتر از یکی دارد، مثلا دو قرآن یا دو انگشتر دارد چنانچه مورداستعمال است یا برای استعمال مهیا شده ، مال پسر بزرگتر است .

        تقسیم متساوی قرآن و انگشتر و شمشیر و لباس میت در فرض بودن دو پسر بزرگتر
        2781 - اگر پسر بزرگ میت ، بیش از یکی باشد، مثلا از دو زن او در یک وقت دوپسر به دنیا آمده باشد، باید لباس و قرآن و انگشتر و شمشیر میت را به طورمساوی بین خودشان قسمت کنند.

35-خمس ارثيه
        واجب نبودن خمس مهریه و ارثیه
        1754 - مهری که زن می گیرد خمس ندارد. و همچنین است ارثی که به انسان می رسد. ولی اگر مثلا خویشاوند دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، احتیاط مستحب آن است که خمس ارثی را که از او می برد، اگر از مخارج سالش زیادبیاید بدهد.

        لزوم پرداخت خمس ارثیه اگر بداند خمس آن را نپرداخته اند
        1755 - اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ، باید خمس آن را بدهد. و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ،باید خمس را از مال او بدهد.

36-خمس از ارثيه
        لزوم پرداخت بدهی خمس کسی که از او به ما ارث رسیده است
        1755 - اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ، باید خمس آن را بدهد. و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ،باید خمس را از مال او بدهد.

37-زكات در ارث
        حکم زکات در میراث میتی که زکات بدهکار است
        1894 - کسی که بدهکار است و گندم یا جو یا خرما یا انگور هم دارد اگر بمیرد و پیش از آن که زکات اینها واجب شود ورثه قرض او را از مال دیگر بدهند،هر کدام که سهمشان به 288 من و 45 مثقال کم برسد باید زکات بدهد و اگر پیش از آن که زکات اینها واجب شود قرض او را ندهند چنانچه مال میت فقط به اندازه بدهی او باشد واجب نیست زکات اینها را بدهند و اگر مال میت بیشتراز بدهی او باشد در صورتی که بدهی او بقدری است که اگر بخواهند ادا نمایندباید مقداری از گندم و جو و خرما و انگور را هم به طلبکار بدهند، آنچه را به طلبکار می دهند زکات ندارد و بقیه مال ورثه است و هر کدام آنان که سهمش به اندازه نصاب شود باید زکات آن را بدهد.