احکام شرعی - احکام نماز/ - واجبات نماز/ - رکوع - تطابق با فتوای آیت الله العظمی بهجت

1022 - در هر رکعت بعد از قرائت باید به اندازه ای خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد، و این عمل را رکوع می گویند.

1023 - اگر به اندازه رکوع خم شود ولی دستها را به زانو نگذارد اشکال ندارد.

1024 - هرگاه رکوع را بطور غیر معمول بجا آورد، مثلا به چپ یا راست خم شود،اگر چه دستهای او به زانو برسد صحیح نیست .

1025 - خم شدن باید به قصد رکوع باشد، پس اگر به قصد کار دیگری مثلا برای کشتن جانور خم شود، نمی تواند آن را رکوع حساب کند ( ولي اگر قصد ركوع بعد از خم شدن به وجود آمد، بنابر اظهر كافي است .) بلکه باید بایستد و دوباره برای رکوع خم شود، و به واسطه این عمل ، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمی شود.

1026 - کسی که دست یا زانوی او با دست و زانوی دیگران فرق دارد، مثلا دستش خیلی بلند است که اگر کمی خم شود به زانو می رسد یا زانوی او پایین تر ازمردم دیگراست که باید خیلی خم شود تا دستش به زانو برسد باید به انداره معمول خم شود.

1027 - کسی که نشسته رکوع می کند باید به قدری خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد، و بهتر است به قدری خم شود که صورت نزدیک جای سجده برسد. ( اين مسأله در رساله آيةالله بهجت ذكر نشده است .)

1028 - انسان هر ذکری در رکوع بگوید کافی است ( ولي احتياط مستحب آن ست كه سه مرتبه "سبحان الله " يا يك مرتبه "سبحان ربي العظيم و بحمده " بگويد.) ولی احتیاط واجب آن است که به قدر سه مرتبه "سبحان الله " یا یک مرتبه "سبحان ربی العظیم و بحمده "کمتر نباشد.

1029 - ذکر رکوع باید دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و مستحب است آن را سه یا پنچ یا هفت مرتبه بلکه بیشتر بگویند. ( اين مسأله در رساله آيةالله بهجت ذكر نشده است .)

1030 - در رکوع باید به مقدار ذکر واجب ، بدن آرام باشد ( و آرام گرفتن بدن در حدي كه بگويند آرام گرفت ، داخل در ركن ركوعي است و زايد بر آن مثل خود ذكر ركوع ، داخل در ركن نيست اگر چه واجب است .) و در ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکری که برای رکوع دستور داده اند بگوید بنابر احتیاطواجب ، آرام بودن بدن لازم است .

1031 - اگر موقعی که ذکر واجب رکوع را می گوید، بی اختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود ( بايد بعد از آرام گرفتن بدن دوباره ذكر را بگويد، ولي اگر...) باید بعد از آرام گرفتن بدن بنابر احتیاطواجب دوباره ذکر را بگوید ولی اگر کمی حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود، یا انگشتان را حرکت دهد اشکال ندارد.

1032 - اگر پیش از آن که به مقدار رکوع خم شود و بدن آرام گیرد عمدا ذکر رکوع را بگوید نمازش باطل است . ( اين مسأله در رساله آيةالله بهجت ذكر نشده است .)

1033 - اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب ، عمدا سر از رکوع بردارد نمازش باطل است ، و اگر سهوا سر بردارد چنانچه پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود، یادش بیاید که ذکر رکوع راتمام نکرده ، باید در حال آرامی بدن دوباره ذکر را بگوید،و اگر بعد از آنکه از حال رکوع خارج شد، یادش بیاید، نماز او صحیح است . ( اين مسأله در رساله آيةالله بهجت ذكر نشده است .)

1034 - اگر نتواند به مقدار ذکر در رکوع بماند در صورتی که بتواند پیش ازآنکه از حد رکوع بیرون رود ذکر را بگوید، باید در آن حال تمام کند. ( پايان مسأله در رساله آيةالله بهجت .) و اگرنتواند، در حال برخاستن ذکر را به قصد رجاء بگوید.

1035 - اگر به واسطه مرض و مانند آن در رکوع آرام نگیرد نماز صحیح است ، ولی باید پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود، ذکر واجب یعنی "سبحان ربی العظیم وبحمده " یا سه مرتبه "سبحان الله " را بگوید.

1036 - هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود باید به چیزی تکیه دهد و رکوع کندو اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند باید به هر اندازه می تواند خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود ( بايد با سر اشاره نمايد، و اگر آن هم ممكن نشد، با چشم به وسيله بستن براي ركوع و بازكردن براي برخاستن از ركوع اشاره نمايد. و اگر در چنين صورتي بتواند نشسته ركوع نمايد، احتمال دارد ايستاده با اشاره ركوع را بجا آوردن مقدم بر ركوع در حال نشسته باشد، بلكه احتمال دارد ركوع با اشاره سر يا چشم دراين صورت واجب باشد.) باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند، و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و برای رکوع آن با سراشاره نماید.

1037 - کسی که می تواند ایستاره نماز بخواند اگر در حال ایستاده یا نشسته ( آيةالله بهجت عبارت "يا نشسته " را ندارد.)نتواند رکوع کند باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره کند، و اگرنتواند اشاره کند باید به نیت رکوع چشمها را هم بگذارد و ذکر آن را بگوید وبه نیت برخاستن از رکوع چشمها را باز کند. و اگر از این هم عاجز است باید در قلب نیت رکوع کند و ذکر آن را بگوید.

1038 - کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقطمی تواند در حالی که نشسته است کمی خم شود یا در حالی که ایستاده است با سراشاره کند باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید ( پايان مسأله در رساله آيةالله بهجت .) و احتیاطمستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر می تواندبرای رکوع خم شود.

1039 - اگر بعد از رسیدن به حد رکوع و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دومرتبه به قصد رکوع به اندازه رکوع خم شود نمازش باطل است ، و نیز اگر بعداز آنکه به اندازه رکوع خم شد و بدنش آرام گرفت به قصد رکوع به قدری خم شود که از اندازه رکوع بگذرد و دوباره به رکوع برگردد بنابر احتیاط واجب نمازش باطل است و بهتر آن است که نماز را تمام کند و از سر بخواند. ( اين مسأله در رساله آيةالله بهجت ذكر نشده است .)

1040 - بعد از تمام شدن ذکر رکوع باید راست بایستد و بعد از آنکه بدن آرام گرفت به سجده رود، و اگر عمدا پیش از ایستادن یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است .

1041 - اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آنکه به سجده برسد یادش بیاید ( اگر به قصد ركوع خم شود و مختصر مكثي در ركوع كرد، فقط قيام بعد ازركوع را انجام نداده ، برمي گردد و آن قيام را بجا آورده و به سجده مي رود، والابايد ايستاده و بعد به ركوع رود، و مستحب است اگر فراموش كردن ركوع قبل ازخم شدن باشد نماز را دو مرتبه بخواند، و چنانچه به حالت خميدگي به ركوع برگردد،نمازش باطل است .)باید بایستد بعد به رکوع رود و چنانچه به حالت خمیدگی به رکوع برگردد نمازش باطل است .

1042 - اگر بعد از آنکه پیشانی به زمین برسد یادش بیاید که رکوع نکرده ، بنابر احتیاط واجب باید بایستد و رکوع را بجا آورد، و نماز را تمام کند و دوباره بخواند. ( اين مسأله در رساله آيةالله بهجت ذكر نشده است .)

1043 - مستحب است پیش از رفتن به رکوع در حالی که راست ایستاده تکبیر بگویدو در رکوع زانوها را به عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد و گردن را بکشد و مساوی پشت نگه دارد و بین دو قدم را نگاه کند و پیش از ذکر یا بعد از آن صلوات بفرستد و بعد از آنکه از رکوع برخاست و راست ایستاد، در حال آرامی بدن بگوید: "سمع الله لمن حمده ".

1044 - مستحب است در رکوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوهارا به عقب ندهند.