احکام شرعی - احکام مالی که انسان آن را پیدا میکند - تطابق با فتوای آیت الله العظمی مکارم

2564 - مالی که انسان پیدا می کند اگر نشانه ای نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود ( مانند يك اسكناس صد توماني يا يك سكه طلا، احتياط واجب آن است كه از طرف صاحبش آن را صدقه دهد، و اگر خود او مستحق است مي تواند بردارد، و اگرمال مهمي باشد، احتياط آن است كه از حاكم شرع اجازه بگيرد.) احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

2565 - اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن از 6/12 نخود نقره سکه دار کمتر است ، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه ،نمی تواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصداین که ملک خودش شود بردارد، ( و تملك كند، و ازآن استفاده نمايد، و در صورت تلف شدن لازم نيست عوض آن را بدهد، بلكه اگر قصد تملك هم نكرده باشد، و بدون تقصير او تلف شوددادن عوض آن واجب نيست ، و احتياط واجب آن است كه اگر در حرم مكه مالي كه قيمت آن به اندازه يك درهم يا بيشتر است پيدا كند، آن را برندارد.) و در این صورت اگر تلف شود، نباید عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد ملک شدن هم نکرده و بدون تقصیر او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نیست .

2566 - هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانه ای دارد که به واسطه آن می تواند صاحبش راپیدا کند ( و قيمتش به اندازه يك درهم يا بيشتر است ...) اگر چه صاحب آن کافری باشد که در امان مسلمانان است در صورتی که قیمت آن چیز به "6/12" نخود نقره سکه دار برسد باید اعلان کند و چنانچه ازروزی که آن را پیدا کرده تا یک هفته هر روزی و بعد تا یک سال هفته ای یک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان کند کافی است .

2567 - ( هرگاه به جاي اعلان كردن لفظي ، اعلان كتبي در محلي كه مركز رفت و آمدمردم است نصب كند، و مردم آن جا غالبا باسواد باشند، يا افراد باسواد اعلان رابراي بي سوادان بخوانند، و تا يك سال اعلان در آن جا بماند، كافي است ، و اگر كه در يكي از حرمهاي مقدس ، يا مساجد محلي براي گمشده ها تعيين شود، و مردم بدانندبراي پيدا كردن گمشده خود بايد به آن محل مراجعه كنند، و متصديان آن محل مورداعتماد باشند، كافي است كه گمشده را به محل آن تحويل دهد، و آنها تا يك سال بايد آن را نگهداري كنند، و اگر صاحب آن پيدا نشد، طبق مسأله بعد عمل نمايد، واگر در بعضي از شهرها چنين محلي براي گمشده ها در نظر گرفته شود، و مردم از آن باخبر باشند، وظيفه اعلان كردن ، با سپردن گمشده به آن محل از دوش مردم برداشته مي شود.) اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، می تواند به کسی که اطمینان داردبگوید از طرف او اعلان نماید.

2568 - اگر تا یک سال اعلان کند ( يا در محل اعلان شده نگهداري شود و صاحب مال پيدا نشود...) و صاحب مال پیدا نشود می تواند آن رابرای خود بردارد به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد به او بدهد ( يا از طرف صاحبش صدقه در راه خدا بدهد و يا اين كه آن را به حاكم شرع بسپارد و احتياط مستحب صدقه دادن يا سپردن به حاكم شرع است .) ولی احتیاطمستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

2569 - اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیاده روی هم ننموده ، ضامن نیست ، ( ولي اگر از طرف صاحبش صدقه دهد، اگر صاحبش پيدا شد و به صدقه دادن راضي نشد، بايد عوض آن را به او بدهد.) ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است .

2570 - کسی که مالی را پیدا کرده اگر عمدا به دستوری که گفته شد اعلان نکند،گذشته از این که معصیت کرده ، باز هم واجب است اعلان کند. ( اين مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است .)

2571 - اگر بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولی او باید اعلان نماید. ( بنابر احتياط واجب . و چنانچه تا يك سال صاحب آن پيدا نشد، مطابق يكي از دستورهاي چهارگانه گذشته ، آنچه مطابق مصلحت كودك است ، عمل نمايد.)

2572 - اگر انسان در بین سالی که اعلان می کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، احتیاط واجب آن است که آن را صدقه بدهد. ( اين مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است .)

2573 - اگر در بین سالی که اعلان می کند، مال از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده یا تعدی یعنی زیاده روی کرده باشد، باید عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهی نکرده و زیاده روی هم ننموده ، چیزی بر او واجب نیست .

2574 - اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6/12 نخود نقره سکه دار می رسددر جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان صاحب آن پیدا نمی شود، می توانددر روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای که داده ، مال خود او است . ( اين مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است .)

2575 - اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود اواست بردارد، بعدبفهمد مال خودش نبوده ، ( نمي تواند آن را در همان جا بيندازد، بلكه بايد مطابق دستوري كه گذشت تا يك سال اعلان نمايد، و اگر با پاي خود آن را تكان دهد اين حكم را ندارد، هرچند خود اين كار اشكال دارد.) باید تا یک سال اعلان نماید.

2576 - ( بايد در موقع اعلان كردن ، طوري بگويد كه نشانه هاي آن روشن نشود.) لازم نیست موقع اعلان جنس چیزی را که پیدا کرده بگوید بلکه همین قدر که بگوید چیزی پیدا کرده ام ، کافی است .

2577 - اگر کسی چیزی را پیدا کند و دیگری بگوید مال من است ، ( و نشانه هاي آن را بگويد در صورتي بايد به او بدهد كه اطمينان داشته باشد مال اوست ، و لازم نيست نشانه هايي را كه بيشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نيست ، بگويد.) در صورتی بایدبه او بدهد که نشانه های آن را بگوید و یقین پیدا کند که مال او است ، ولی اگرذکر نشانه ها فقط موجب گمان مالک بودنش باشد، مخیر است که به او بدهد یا ازدادن به او خودداری نماید.

2578 - اگر قیمت چیزی که پیدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد، چنانچه اعلان نکند و در مسجد یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیزاز بین برود یا دیگری آن را بردارد، کسی که آن را پیدا کرده ضامن است .

2579 - هرگاه چیزی پیدا کند که اگر بماند فاسد می شود، ( مانند بسياري از غذاها و ميوه ها، بايد تا مدتي كه فاسد نمي شود آن رانگهدارد، بعد قيمت كند و خودش آن را مصرف نمايد يا بفروشد و پولش را نگهدارد،و اگر صاحب آن پيدا نشد، از طرف او صدقه بدهد، و احتياط مستحب آن است كه اگردسترسي به حاكم شرع دارد، از او اجازه بگيرد.) باید تا مقداری که ممکن است آن را نگهدارد، بعد قیمت کند و خودش بردارد یا بفروشد و پولش رنگهدارد، و احتیاط مستحب آن است که در فروش آن به خودش یا به دیگری از حاکم شرع ، در صورت امکان ، اجازه بگیرد و در هر صورت باید تعریف تا یک سال را ادامه دهد تا اگر صاحب آن پیدا شد، پول را به او تسلیم کند و اگر صاحب آن پیدا نشد ازطرف او صدقه بدهد، و احتیاط واجب آن است که برای صدقه دادن از حاکم شرع اجازه بگیرد.

2580 - اگر چیزی را که پیدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتی که قصدش این باشد ( كه آن را به اين وسيله حفظ كند تا به دستور شرع درباره آن عمل نمايد،اشكالي ندارد.) که صاحب آن را پیدا کند، اشکال ندارد.

2581 - اگر کفش او را ببرند و کفش دیگری به جای آن بگذارند، چناچه بداندکفشی که مانده مال کسی است که کفش او را برده ، ( و اين كار عمدا انجام شده و دسترسي به آن شخص نيست ، مي تواند آن رابه جاي كفش خود بردارد و چنانچه دسترسي به حاكم شرع دارد، از او اجازه بگيرد وهرگاه قيمت آن از كفش خودش بيشتر باشد، بايد هر وقت صاحب آن پيدا شد زيادي قيمت را به او بدهد و اگر از پيدا شدن او مأيوس شود، زيادي را از طرف صاحبش صدقه مي دهد، ولي اگر يقين دارد يا احتمال مي دهد كفشي كه مانده مال كسي نيست كه كفش او را برده ، چنانچه از پيدا كردن صاحب آن مأيوس باشد، بايد آن را صدقه دهد.) در صورتی که از پیدا شدن صاحبش مأیوس و یا برایش مشقت داشته باشد، می تواند به جای کفش خودش بردارد.ولی اگر قیمت آن از کفش خودش بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد، و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شود، باید با اجازه حاکم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد کفشی که مانده ،مال کسی نیست که کفش او را برده ، باید با آن معامله مجهول المالک نماید یعنی از صاحبش تفحص کند و چنانچه از پیدا کردن او مأیوس شود، از طرف او به فقیرصدقه بدهد.

2582 - اگر مالی را که کمتر از 6/12 نخود نقره سکه دار ارزش دارد پیدا کندو از آن صرف نظر نماید و در مسجد یا جای دیگر بگذارد، چنانچه کسی آن را بردارد، برای او حلال است .