احکام شرعی - احکام خرید و فروش/ - شرایط فروشنده و خریدار - تطابق با فتوای آیت الله العظمی مکارم

2081 - برای فروشنده و خریدار شش چیز شرط است : اول : آنکه بالغ باشند. دوم :َنکه عاقل باشند. سوم : ( ممنوع التصرف نبودن در اموال ، مانند كساني كه به خاطر ورشكستگي ، ازطرف حاكم شرع از تصرف در اموالشان جلوگيري شده اند. چهارم ...) آنکه حاکم شرع آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده باشد. چهارم : آنکه قصد خرید و فروش داشته باشند، پس اگر مثلا به شوخی بگوید مال خود را فروختم ، معامله باطل است . پنجم : آنکه کسی آنها را مجبور نکرده باشد. ششم : آنکه جنس و عوضی را که می دهند مالک باشند، یا مثل پدر و جد صغیراختیار مال در دست آنان باشد. و احکام اینها در مسایل آینده گفته خواهد شد.

2082 - معامله با بچه نابالغ باطل است ، اگر چه پدر یا جد آن بچه به اواجازه داده باشند که معامله کند، ( مگر اينكه طرف معامله ولي طفل باشد و طفل وسيله رساندن پول به فروشنده يا جنس به خريدار، در اين صورت اشكال ندارد. اما بايد خريدار و فروشنده يقين داشته باشند كه بچه جنس يا پول را به صاحب آن مي رساند.) ولی اگر بچه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معامله آن برای بچه ها متعارف است معامله کند، اشکال ندارد. و نیز اگر طفل وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند یا جنس را به خریداربدهد و پول را به فروشنده برساند، چون واقعا دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده اند، معامله صحیح است ، ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می رساند.

2083 - اگر از بچه نابالغ چیزی بخرد یا چیزی به او بفروشد باید جنس یاپولی را که از او گرفته به صاحب آن بدهد یا از صاحبش رضایت بخواهد، و اگرصاحب آن را نمی شناسد و برای شناختن او هم وسیله ای ندارد ( بايد آن را با اجازه حاكم شرع به فقيري بدهد، و اگر مال خود كودك باشد به ولي اش برساند.) باید چیزی را که ازبچه گرفته از طرف صاحب آن مظالم بدهد، ولی اگر چیزی را که گرفته مال خودصغیر باشد باید به ولی اش برساند، و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد.

2084 - اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داد ازبین برود، نمی تواند از بچه یا ولی او مطالبه کند.

2085 - اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند، چنانچه بعد ازمعامله راضی شود و بگوید راضی هستم معامله صحیح است ، ولی احتیاط مستحب آن است که دوباره صیغه معامله را بخوانند.

2086 - اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال به فروش آن راضی نشود و اجازه نکند معامله باطل است . ( و اگر بعد راضي شود و اجازه كند معامله صحيح است .)

2087 - پدر و جد پدری طفل ( و وصي و حاكم شرع بنا بر احتياط واجب در صورتي حق تصرف و خريد وفروش در اموال طفل را دارد كه براي او مصلحتي داشته باشد.) در صورتی می توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد ، بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند، اماوصی پدر و وصی جد پدری و حاکم شرع فقط در صورتی می توانند مال طفل را بفروشندکه مصلحت طفل در آن باشد.

2088 - اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد معامله صحیح است ، ( پايان مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي .) و احتیاط واجب آن است که مشتری و صاحب مال در منفعتی که برای جنس و عوض آن بوده با یکدیگر مصالحه کنند.

2089 - اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این که پول آن ، مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند معامله باطل است ، و اگر برای کسی هم که مال را غصب کرده اجازه نماید صحیح بودن معامله اشکال دارد.