احکام شرعی - احکام حج - تطابق با فتوای آیت الله العظمی مکارم

2036 - حج : زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده اند در آن جا بجا آورده شود، و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد یک مرتبه واجب می شود: اول : آنکه بالغ باشد. دوم : آنکه عاقل و آزاد ( شرط "َزاد بودن " در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است ، البته چون احكام غلام و كنيز مورد ابتلا نبوده متعرض حكم آن هم نشده اند.) باشد. سوم : به واسطه رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حج بیشتراست انجام دهد یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید. چهارم : آنکه مستطیع باشد، و مستطیع بودن به چند چیز است : اول : آنکه توشه راه و چیزهایی راکه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهای مفصل گفته شده ، داراباشد، و نیز مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیه کند داشته باشد. دوم :سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را بجا آورد.سوم : در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود، یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست ، ولی اگراز راه دیگری بتواند برود، اگرچه دورتر باشد در صورتی که مشقت زیاد نداشته باشدو خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود. چهارم : به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد. پنجم : مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند داشته باشد.ششم : بعد از برگشتن ، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خودداشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند

2037 - کسی که بدون خانه ملکی رفع احتیاجش نمی شود، وقتی حج بر اوواجب است که پول خانه را هم داشته باشد. ( ولي اگر با خانه اجاره اي يا وقفي و مانند آن مي تواند زندگي كند،مستطيع است .)

2038 - زنی که می تواند مکه برود اگر بعد از برگشتن ، از خودش مال نداشته باشدو شوهرش هم مثلا فقیر باشد و خرجی او را ندهد ( حج بر او واجب نمي شود.) و ناچار شود که به سختی زندگی کند، حج بر او واجب نیست .

2039 - ( هرگاه كسي مخارج رفتن به مكه را ندارد ولي ديگري مالي به او مي بخشديا در اختيار او مي گذارد كه با آن حج برود و مخارج زن و فرزند او را در اين مدت نيز مي پردازد، بر چنين كسي حج واجب است ، هرچند بدهكار باشد و در موقع بازگشت نيز وسيله كافي براي امرار معاش نداشته باشد و قبول كردن چنين هديه اي واجب است ، مگر اينكه در آن منت يا ضرر يا مشقت غير قابل تحملي باشد و اين حج كفايت از حج واجب او مي كند.) اگر کسی توشه راه و مرکب سواری نداشته باشد و دیگری به او بگویدحج برو، من خرج تو و عیالات تو را در موقعی که در سفر حج هستی می دهم ، درصورتی که اطمینان داشته باشد که خرج او را می دهد، حج بر او واجب می شود.

2040 - ( نظر آيةالله مكارم شيرازي در مسأله 2039 بيان شده است .) اگر خرجی رفتن و برگشتن و خرجی عیالات کسی را در مدتی که مکه می رودو برمی گردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند، اگر چه قرض داشته باشدو در موقع برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد باید قبول نماید و حج بر او واجب می شود.

2041 - اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عیالات کسی را در مدتی که مکه می رودو برمی گردد به او بدهند و بگویند حج برو، ولی ملک او نکنند در صورتی که اطمینان داشته باشد که از او پس نمی گیرند، حج بر او واجب می شود. ( نظر آيةالله مكارم شيرازي در مسأله 2039 بيان شده است .)

2042 - ( هرگاه كسي را اجير كنند كه در سفر حج خدمت شخص يا كارواني را كند وبه اين صورت حج خود را بجا آورد، حج واجب او حساب مي شود، ولي قبول چنين كاري واجب نيست .) اگر مقداری مال که برای حج کافی است به کسی بدهند و با او شرط کنندکه در راه مکه خدمت کسی که مال را داده بنماید، حج بر او واجب نمی شود.

2043 - اگر مقداری مال به کسی بدهند و حج بر او واجب شود، چنانچه حج نماید، هرچند بعدا مالی از خود پیدا کند دیگر حج بر او واجب نیست .

2044 - اگر برای تجارت مثلا تا جده برود و مالی به دست آورد که اگر بخواهد ازآنجا به مکه رود مستطیع باشد باید حج کند، و در صورتی که حج نماید اگر چه بعدامالی پیدا کند که بتواند از وطن خود به مکه رود دیگر حج بر او واجب نیست .

2045 - اگر انسان اجیر شود که از طرف کسی دیگر حج کند، چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد دیگری را از طرف خودش بفرستد باید از کسی که او را اجیرکرده اجازه بگیرد.

2046 - اگر کسی مستطیع شود و مکه نرود ( و استطاعتش از دست برود، بايد به هر طريق كه مي تواند حج را بجا آوردولو با قرض گرفتن يا اجير شدن .) و فقیر شود باید اگر چه به زحمت باشد بعدا حج کند، و اگر به هیچ قسم نتواند حج برود، چنانچه کسی او را برای حج اجیر کند باید به مکه رود و حج کسی را که برای او اجیر شده بجا آورد و تا سال بعد در مکه بماند و برای خود حج نماید، ولی اگر ممکن باشد که اجیر شود و اجرت رانقد بگیرد و کسی که او را اجیر کرده راضی شود که حج او در سال بعد بجا آورده شود، باید سال اول برای خود و سال بعد برای کسی که اجیر شده حج نماید.

2047 - اگر در سال اولی که مستطیع شده به مکه رود و در وقت معینی که دستور داده اند به عرفات و مشعرالحرام نرسد، چنانچه در سالهای بعد مستطیع نباشدحج بر او واجب نیست ، ولی اگر از سالهای پیش مستطیع بوده و نرفته اگر چه به زحمت باشد باید حج کند. ( اين مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است .)

2048 - اگر در سال اولی که مستطیع شده حج نکند و بعد به واسطه پیری یا مرض وناتوانی نتواند حج نماید و ناامید باشد از این که بعدا خودش حج کند باید دیگری را از طرف خود بفرستد، بلکه اگر در سال اولی که به قدر رفتن حج مال پیداکرده به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج کند، احتیاط مستحب آن است کسی را از طرف خود بفرستد که حج نماید.

2049 - کسی که از طرف دیگری برای حج اجیر شده باید طواف نساء را از طرف او یا به نیت ما فی الذمه بجا آورد. و اگر بجا نیاورد، زن بر آن اجیر حرام می شود. ( اين مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است .)

2050 - اگر طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش کند چنانچه دربین راه یا بعد از مراجعت به وطن یادش بیاید باید در صورت امکان دوباره برگرددو آن را انجام دهد، و در صورت عدم تمکن از بازگشت خودش ، دیگری را برای انجام آن نایب بگیرد تا زن بر او حلال باشد. ( اين مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي ذكر نشده است .)