احکام شرعی - احکام حواله دادن - تطابق با فتوای آیت الله العظمی سیستانی

2289 - اگر انسان طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از دیگری بگیرد وطلبکار قبول نماید بعد از آن که حواله درست شد کسی که به او حواله شده بدهکار می شود، و دیگر طلبکار نمی تواند طلبی را که دارد از بدهکار اولی مطالبه نماید.

2290 - ( بدهكار و طلبكار بايد مكلف و عاقل باشند و كسي آنها را مجبور نكرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند يعني مال خود را در كارهاي بيهوده مصرف نكنند و نيزمعتبر است نيز بدهكار و طلبكار مفلس نباشد، بلي اگر حواله بر شخص بري ء باشدحواله دهنده اگرچه مفلس باشد اشكال ندارد.) بدهکار و طلبکار و کسی که سر او حواله شده باید مکلف و عاقل باشند و کسی آنها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه نباشند یعنی مال خود را درکارهای بیهوده مصرف نکنند ولی اگر بعد از بالغ شدن سفیه شده باشند تا حاکم شرع آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده معامله ایشان اشکال ندارد و نیزاگر حاکم شرع کسی را بواسطه ورشکستگی از تصرف در اموالش جلوگیری کرده باشدنمی شود او را حواله بدهند که طلبش را از دیگری بگیرد و خودش هم نمی تواند به کسی حواله بدهد ولی اگر سر کسی حواله بدهد که به او بدهکار نیست اشکال ندارد

2291 - ( حواله دادن بر كسي كه بدهكار نيست در صورتي كه او قبول نكند صحيح نيست و نيز اگر انسان بخواهد بر كسي كه جنسي بدهكار است جنس ديگر حواله دهد،مثلا به كسي كه جو بدهكار است گندم حواله دهد تا او قبول نكند حواله صحيح نيست بلكه در تمام موارد حواله بايد كسي كه به او حواله مي شود قبول كند وگرنه حواله بنابر اظهر صحيح نيست .) اگر سر کسی حواله بدهند که بدهکار است احتیاط واجب آن است که قبول کند ولی حواله دادن سر کسی که بدهکار نیست در صورتی صحیح است که او قبول کند و نیز اگر انسان بخواهد به کسی که جنسی بدهکار است جنس دیگر حواله دهد مثلا به کسی که جو بدهکار است گندم حواله دهد تا او قبول نکند حواله صحیح نیست .

2292 - موقعی که انسان حواله می دهد باید بدهکار باشد پس اگر بخواهداز کسی قرض کند تا وقتی از او قرض نکرده نمی تواند او را به کسی حواله دهد که آنچه رابعدا قرض می دهد از آن کس بگیرد.

2293 - مال مورد حواله باید برای حواله دهنده و طلبکار معین باشد یعنی مرددنباشد پس اگر مثلا ده من گندم و ده تومان پول به یک نفر بدهکار باشد و به اوبگوید: یکی از دو طلب خود را از فلانی بگیر و آن را معین نکند، حواله درست نیست .

2294 - اگر بدهی واقعا معین باشد ولی بدهکار و طلبکار در موقع حواله دادن مقدارآن یا جنس آن را ندانند حواله صحیح است ، مثلا اگر طلب کسی را در دفتر نوشته باشد و پیش از دیدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر راببیند و به طلبکار مقدار طلبش را بگوید حواله صحیح می باشد.

2295 - طلبکار می تواند حواله را قبول نکند اگرچه کسی که به او حواله شده فقیرنباشد و در پرداختن حواله هم کوتاهی ننماید

2296 - اگر سر کسی حواله بدهد که بدهکار نیست چنانچه او حواله را قبول کند پیش از پرداختن حواله ( بنابر اظهر مي تواند مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه كند مگر آن طلبي كه به او حواله شده با مدت باشد و مدت او هنوز به سر نيامده باشد كه دراين صورت او نمي تواند پيش از تمام شده مدت ، مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه نمايد هرچند كه آن را پرداخت كرده باشد، و همچنين اگر طلبكار طلب خودرا به مقدار كمتر صلح كند او فقط همان مقدار را مي تواند از حواله دهنده مطالبه نمايد.) نمی تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگیرد و اگرطلبکار طلب خود را به مقدار کمتر صلح کند کسی که حواله را قبول کرده همان مقدار را می تواند از حواله دهنده مطالبه نماید.

2297 - بعد از آن که حواله درست شد، حواله دهنده و کسی که به او حواله شده نمی توانند حواله را به هم بزنند و هرگاه کسی که به او حواله شده در موقع حواله فقیر نباشد ( اگر چه بعدا فقير شود طلبكار هم نمي تواند حواله را به هم بزند وهمچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلبكار بداند كه فقير است ولي اگر نداندكه فقير است و بعد بفهمد اگر در آن وقت مالدار نشده باشد طلبكار مي تواند حواله را به هم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد ولي اگر مالدار شده باشد معلوم نيست بتواند معامله را به هم بزند.) یعنی غیر از چیزهایی که در دین مستثنی است مالی داشته باشد که بتواند حواله را بپردازد اگرچه بعدا فقیر شود طلبکار هم نمی تواند حواله را به هم بزند و همچنین است اگر موقع حواله فقیر باشد و طلبکار بداند فقیر است ولی اگر نداند فقیر است و بعد بفهمد اگرچه در آن وقت مالدار شده باشد طلبکارمی تواند حواله را به هم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگیرد.

2298 - اگر بدهکار و طلبکار و کسی که به او حواله شده یا یکی از آنان برای خود حق به هم زدن حواله را قرار دهند مطابق قراری که گذاشته اند می توانند حواله را به هم بزنند.

2299 - اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد چنانچه به خواهش کسی که به او حواله شده ( و مديون حواله دهنده بوده ، داده است مي تواند چيزي را كه داده از اوبگيرد و اگر بدون خواهش او داده يا اين كه او مديون حواله دهنده نبوده ، نمي تواندچيزي را كه داده از او مطالبه نمايد.) داده است می تواند چیزی را که داده از او بگیرد و اگر بدون خواهش او داده نمی تواند چیزی را که داده از او مطالبه نماید.