فصل هفتم - اعمال ماه محرم
اعمال شب و روز اول محرم
بدان كه اين ماه ماه حزن اهل بيت عليهم السلام و شيعيان ايشان است و از حضرت امام رضا عليه السلام روايت است كه: چون ماه محرم داخل مي شد پدرم را كسي خندان نمي ديد و اندوه و حزن پيوسته بر او غالب مي شد تا روز دهم چون روز عاشورا مي شد آن روز روز مصيبت و حزن و گريه او بود و مي فرمود امروز روزي است كه حسين عليه السلام شهيد شده است شب اول سيد در اقبال براي اين شب چند نماز ذكر فرموده اول صد ركعت در هر ركعت حمد و توحيد بخواند دوم دو ركعت در ركعت اول حمد و انعام و در دوم حمد و يس سوم دو ركعت در هر ركعت حمد و يازده قل هو الله أحد در روايت است از حضرت رسول صلي الله عليه و آله كه هر كه در اين شب اين دو ركعت نماز را بجا آورد و صبحش را كه اول سال است روزه بدارد مثل كسي است كه تمام سال را مداومت به خير كرده و در آن سال محفوظ باشد و اگر بميرد به بهشت برود و نيز سيد براي هلال اين ماه دعاي مبسوطي ذكر فرموده و اگر ممكن شود احيا بدارد اين شب را به دعا و نماز و خواندن قرآن روز اول بدان كه اول محرم اول سال است و در آن دو عمل وارد است اول روزه است و در روايت ريان بن شبيب از حضرت امام رضا عليه السلام مروي است كه: هر كه در اين روز روزه بدارد و خدا را بخواند خداوند دعاي او را مستجاب كند چنانكه دعاي زكريا را مستجاب نمود دوم از حضرت امام رضا عليه السلام منقول است كه: حضرت رسول صلي الله عليه و آله روز اول محرم دو ركعت نماز مي كرد و چون فارغ مي شد دستها را بلند مي كرد و اين دعا را سه دفعه مي خواند :
اَللّهُمَّ اَنْتَ الْأِلهُ الْقَديمُ، وَهذِهِ سَنَةٌ
خدایا تویی معبود ازلی و این سال
جَديدَةُ فَاَسْئَلُكَ فيهَاالْعِصْمَةَ مِنَ الشَّيْطانِ، وَالْقُوَّةَ عَلي هذِهِ النَّفْسِ
تازه است از تو خواهم در این سال نگهداریم را از شیطان و نیروی بر این نفس
الْأَمَّارَةِ بِالسّوءِ، وَالْأِشْتِغالَ بِما يُقَرِّبُني اِلَيْكَ، ياكَريمُ يا ذَاالْجَلالِ
که پیوسته به گناه فرمان می دهد و سرگرمی بدانچه مرا به تو نزدیک کند ای صاحب جلالت
وَالْأِكْرامِ، يا عِمادَ مَنْ لا عِمادَ لَهُ، يا ذَخيرَةَ مَنْ لا ذَخيرَةَ لَهُ، يا حِرْزَ
و بزرگواری ای تکیه گاه کسی که تکیه گاهی ندارد ای ذخیره آنکس که ذخیره ندارد ای پناهگاه
مَنْ لا حِرْزَ لَهُ، يا غِياثَ مَنْ لا غِياثَ لَهُ، يا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ، يا كَنْزَ
آنکس که پناهگاهی ندارد ای فریادرس آنکس که فریادرسی ندارد ای پشتیبان آنکس که پشتیبانی ندارد ای گنج
مَنْ لا كَنْزَ لَهُ، يا حَسَنَ الْبَلاءِ، يا عَظيمَ الرَّجآءِ، يا عِزَّ الضُّعَفآءِ، يا مُنْقِذَ
آنکس که گنجی ندارد ای که آزمایشت نیکو است ای بزرگ مایه امید ای عزت بخش ناتوانان ای نجات بخش
الْغَرْقي يا مُنْجِيَ الْهَلْكي، يا مُنْعِمُ يا مُجْمِلُ، يا مُفْضِلُ يا مُحْسِنُ،
غریقان ای خلاص کننده هالکان ای نعمت بخش ای زیباپرور ای فزون بخش ای نیکوده
اَنْتَ الَّذي سَجَدَ لَكَ سَوادُ اللَّيْلِ وَنُورُ النَّهارِ، وَضَوْءُ الْقَمَرِ وَشُعاعُ
تویی که سجده کرد (و به کمال خضوع درآمد) برایت سیاهی شب و روشنی روز و تابش ماه و شعاع
الشَّمْسِ، وَدَوِيُّ الْمآءِ وَحَفيفُ الشَّجَرِ، يا اَللَّهُ لا شَريكَ لَكَ اَللّهُمَ
خورشید و صدای ریزش آب و بهم خوردن درخت ای خدایی که شریک نداری خدایا
اجْعَلْنا خَيْراً مِمَّا يَظُنُّونَ، وَاغْفِرْ لَنا ما لا يَعْلَمُونَ، وَلا تُؤاخِذْنا بِما
قرارمان ده بهتر از آنچه مردم گمان کنند و بیامرز از ما آنچه را که نمی دانند و مگیر ما را بدانچه
يَقُولُونَ، حَسْبِيَ اللَّهُ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ، عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ
گویند بس است مرا خدا معبودی جز او نیست بر او توکل کنم و او است پروردگار عرش
الْعَظيمِ، امَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا، وَما يَذَّكَّرُ اِلاَّ اُولُوا الْأَلْبابِ، رَبَّنا
عظیم ایمان داریم به او و هرچه هست از نزد پروردگار ما است و اندرز نگیرند جز خردمندان پروردگارا
لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنا، وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً، اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ.
منحرف مساز دلهای ما را پس از آنکه هدایتمان کردی و ببخش به ما از پیش خود رحمتی که براستی تویی بخشایشگر
شيخ طوسي فرموده كه مستحب است روزه دهه اول محرم و لكن روز عاشورا امساك نمايد از طعام و شراب تا بعد از عصر آن وقت به قدر كمي تربت تناول نمايد و سيد روايت كرده فضيلت روزه تمام ماه را و آنكه روزه او نگه مي دارد صائم آن را از هر گناهي روز سوم روزي است كه حضرت يوسف عليه السلام از زندان بيرون شده هر كه آن روز را روزه دارد آسان فرمايد حق تعالي بر او كارهاي مشكل را و برطرف كند از او اندوه را و در روايت نبوي صلي الله عليه و آله است كه دعايش مستجاب شود روز نهم روز تاسوعا است (از حضرت صادق عليه السلام روايت است كه فرمود: تاسوعا روزي بود كه جناب امام حسين عليه السلام و اصحابش را در كربلا محاصره كردند و سپاه شام بر قتال آن حضرت اجتماع كردند و ابن مرجانه و عمر سعد خوشحال شدند به سبب كثرت سپاه و بسياري لشكر كه براي آنها جمع شده بود و جناب امام حسين عليه السلام و اصحابش را ضعيف شمردند و يقين كردند كه ياوري از براي آن حضرت نخواهد آمد و اهل عراق او را مدد نخواهند نمود پس فرمود پدرم فداي آن ضعيف غريب.