29 جمادی الاول
درگذشت محمد بن عثمان، دومین نایب امام زمان(عج) (305 ق)
ابوجعفر، محمد بن عثمان بن سعید عَمری اسدی، دومین نایب و وکیل منصوب امام زمان(عج) بود که پس از وفات پدرش عثمان بن سعید، در ایام غیبت صغرای امام زمان(عج) به این مقام برگزیده شد.
پدرش عثمان بن سعید عَمری اسدی، نایب سه امام معصوم(ع)، یعنی نماینده امام هادی(ع)، امام حسن عسکری(ع) و امام زمان(ع) و مورد اطمینان آن بزرگواران بود و در مقام و شخصیت وی، روایات چندی از این امامان معصوم(ع) وارد گردیده است.
فرزندش محمد بن عثمان نیز به مانند پدر، مورد اطمینان امام معصوم(ع) بود.
امام حسن عسکری(ع) درباره وثاقت این پدر و پسر، به یکی از یارانش فرمود: العَمری (عثمان بن سعید) و ابنه ثقتان، فما أدّیا الیک فعنّی یؤدّیان، فلمّا قالا لک فعنّی یقولان، فاسمع لهما و أطعهما، فانّهما الثقتان المأمونان.
(1)
یعنی: عثمان بن سعید عَمری و فرزندش محمد بن عثمان، مورد اطمینان و اعتمادند.
پس آن چه به تو می رسانند، از سوی من ادا می کنند.
بدین جهت هر گاه، چیزی به تو بگویند، بدان که از سوی من به تو گفته اند.
از آن دو شنوایی داشته و آنان را پیروی نما.
زیرا آن دو مورد اطمینان و امنیتند.
آن گاه که عثمان بن سعید وفات یافت، توقیعی شریفی از ناحیه مقدسه به دست بزرگان شیعه رسید که صراحت در نمایندگی و مقام نیابت و وکالت فرزندش محمد بن عثمان داشت.
از آن پس، وی واسطه میان شیعه و امامشان حضرت مهدی(ع) شد.
(2)
وی، علاوه بر مقام معنوی و افتخار نیابت امام غایب(ع)، خود از علما و فقهای بزرگ شیعه و دارای تألیفات متعددی بود.
از دخترش ام کلثوم روایت شده است که پدرش محمد بن عثمان(ره) چند جلد کتاب در فقه شیعه تألیف کرده بود، که تمامی آن ها را از امام حسن عسکری(ع) و فرزندش حضرت مهدی(ع) و هم چنین از پدر خود عثمان بن سعید اخذ کرده بود و به هنگام وفات خویش، آن ها را به ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی تحویل داد.
(3)
این مرد بزرگ و پدر ارجمندش به مدت پنجاه سال نمایندگی سه امام معصوم(ع) را بر عهده داشتند.
سرانجام در آخرین روز جمادی الاولی، در سال 305 و به قولی سال 304 قمری وفات یافت و طبق سفارش او که برگرفته از توقیع شریف ناحیه مقدسه بود، ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی جانشنین وی گردید.
پس از وفات حسین بن روح نوبختی، در شعبان سال 326 قمری، علی بن محمد سمری جانشین وی شد.
بدین ترتیب، این چهار نفر در ایام غیبت صغرای امام زمان(ع) نایب و وکیل آن حضرت بودند.
ولی پس از وفات علی بن محمد سمری، دیگر وکیل منصوبی معرفی نشد و ایام غیبت کبرای آن حضرت آغاز گردید.
(4)
1- طرائف المقال (سید علی بروجردی)، ج2، ص 323
2- همان، ص 324
3- منتهی الآمال، ج2، ص 506
4- نک: خلاصة الأقوال (علامه حلی)، ص 250؛ طرائف المقال، ج2، ص 323؛ معجم رجال الحدیث (آیت الله خویی)، ج71، ص 295؛ تاج الموالید (علامه طبرسی) - از مجموعه نفیسه - ، ص 65؛ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج2، ص 503