نهج البلاغه - نامه : 58 - درباره جنگ صفین

58-  و من کتاب له ( علیه السلام ) کتبه إلى أهل الأمصار یقص فیه ما جرى بینه و بین أهل صفین :
وَ کَانَ بَدْءُ أَمْرِنَا أَنَّا الْتَقَیْنَا وَ الْقَوْمُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الظَّاهِرُ أَنَّ رَبَّنَا وَاحِدٌ وَ نَبِیَّنَا وَاحِدٌ وَ دَعْوَتَنَا فِی الْإِسْلَامِ وَاحِدَةٌ وَ لَا نَسْتَزِیدُهُمْ فِی الْإِیمَانِ بِاللَّهِ وَ التَّصْدِیقِ بِرَسُولِهِ وَ لَا یَسْتَزِیدُونَنَا الْأَمْرُ وَاحِدٌ إِلَّا مَا اخْتَلَفْنَا فِیهِ مِنْ دَمِ عُثْمَانَ وَ نَحْنُ مِنْهُ بَرَاءٌ فَقُلْنَا تَعَالَوْا نُدَاوِ مَا لَا یُدْرَکُ الْیَوْمَ بِإِطْفَاءِ النَّائِرَةِ وَ تَسْکِینِ الْعَامَّةِ حَتَّى یَشْتَدَّ الْأَمْرُ وَ یَسْتَجْمِعَ فَنَقْوَى عَلَى وَضْعِ الْحَقِّ مَوَاضِعَهُ فَقَالُوا بَلْ نُدَاوِیهِ بِالْمُکَابَرَةِ فَأَبَوْا حَتَّى جَنَحَتِ الْحَرْبُ وَ رَکَدَتْ وَ وَقَدَتْ نِیرَانُهَا وَ حَمِشَتْ فَلَمَّا ضَرَّسَتْنَا وَ إِیَّاهُمْ وَ وَضَعَتْ مَخَالِبَهَا فِینَا وَ فِیهِمْ أَجَابُوا عِنْدَ ذَلِکَ إِلَى الَّذِی دَعَوْنَاهُمْ إِلَیْهِ فَأَجَبْنَاهُمْ إِلَى مَا دَعَوْا وَ سَارَعْنَاهُمْ إِلَى مَا طَلَبُوا حَتَّى اسْتَبَانَتْ عَلَیْهِمُ الْحُجَّةُ وَ انْقَطَعَتْ مِنْهُمُ الْمَعْذِرَةُ فَمَنْ تَمَّ عَلَى ذَلِکَ مِنْهُمْ فَهُوَ الَّذِی أَنْقَذَهُ اللَّهُ مِنَ الْهَلَکَةِ وَ مَنْ لَجَّ وَ تَمَادَى فَهُوَ الرَّاکِسُ الَّذِی رَانَ اللَّهُ عَلَى قَلْبِهِ وَ صَارَتْ دَائِرَةُ السَّوْءِ عَلَى رَأْسِهِ .

نامه ای است از آن حضرت (علیه السلام):

 این نامه را به مردم شهرها نوشته و آنچه را که مابین او و اهل صفین به جریان افتاد بیان فرموده است.
 آغاز جریان ما چنین شد که ما و آن قوم از شامیان رویاروی شدیم در حالی که ظاهرا پروردگار ما یکی و پیامبر ما یکی و دعوت ما به اسلام یکی بود، نه ما در ایمان به خدا و تصدیق رسول او بر آنان امتیازی داشتیم و نه آنان بر ما.
 موقعیت ما هم یکی بود مگر اختلافی که درباره خون عثمان داشتیم و ما از آن خون بری و درباره آن بیگناه بودیم. ما به آنان گفتیم بیایید ما مداوا می کنیم آنچه را که امروز (به این زودی) قابل درک نمی باشد، به وسیله خاموش کردن آتش جنگ و آرام کردم عموم مردم، تا امر اسلام محکم شود و اطراف آن فراهم آید، در نتیجه بتوانیم حق را به جای آن برگردانیم. آنان گفتند:
 نه بلکه ما با زورگویی معالجه می کنیم. آنان چیزی را جز جنگ نپذیرفتند، تا جنگ بال درآورد و استحکام پیدا کرد و آتش هایش تند و شعله ور شد. هنگامی که جنگ، ما و آنان را زیر دندان گرفت و چنگال هایش را در ما و آنان فرو برد، ما به آنچه که خواستند (اتفاق نظر به حکم قرآن) با سرعت پاسخ مثبت دادیم تا حجت بر آنان آشکار شد و عذرشان قطع گردید. پس هر کس بر آن حجت استقامت کرد، خداوند او را از هلاکت نجات داد و هر کس که لجاجت ورزید و خصومتش را ادامه داد، چنان شخصی، پیمان شکنی بود که خداوند بر دل او مهر سقوط زد و نتایج نابودکننده اعمالش را به دور سر او چرخاند.