نهج البلاغه - خطبه : 169 - هنگام حرکت به بصره

169-  و من خطبة له (علیه السلام) عند مسیر أصحاب الجمل إلى البصرة:
الأمور الجامعة للمسلمین
إِنَّ اللَّهَ بَعَثَ رَسُولًا هَادِیاً بِکِتَابٍ نَاطِقٍ وَ أَمْرٍ قَائِمٍ لَا یَهْلِکُ عَنْهُ إِلَّا هَالِکٌ وَ إِنَّ الْمُبْتَدَعَاتِ الْمُشَبَّهَاتِ هُنَّ الْمُهْلِکَاتُ إِلَّا مَا حَفِظَ اللَّهُ مِنْهَا وَ إِنَّ فِی سُلْطَانِ اللَّهِ عِصْمَةً لِأَمْرِکُمْ فَأَعْطُوهُ طَاعَتَکُمْ غَیْرَ مُلَوَّمَةٍ وَ لَا مُسْتَکْرَهٍ بِهَا وَ اللَّهِ لَتَفْعَلُنَّ أَوْ لَیَنْقُلَنَّ اللَّهُ عَنْکُمْ سُلْطَانَ الْإِسْلَامِ ثُمَّ لَا یَنْقُلُهُ إِلَیْکُمْ أَبَداً حَتَّى یَأْرِزَ الْأَمْرُ إِلَى غَیْرِکُمْ .

التنفیر من خصومه
إِنَّ هَؤُلَاءِ قَدْ تَمَالَئُوا عَلَى سَخْطَةِ إِمَارَتِی وَ سَأَصْبِرُ مَا لَمْ أَخَفْ عَلَى جَمَاعَتِکُمْ فَإِنَّهُمْ إِنْ تَمَّمُوا عَلَى فَیَالَةِ هَذَا الرَّأْیِ انْقَطَعَ نِظَامُ الْمُسْلِمِینَ وَ إِنَّمَا طَلَبُوا هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَداً لِمَنْ أَفَاءَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ فَأَرَادُوا رَدَّ الْأُمُورِ عَلَى أَدْبَارِهَا وَ لَکُمْ عَلَیْنَا الْعَمَلُ بِکِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى وَ سِیرَةِ رَسُولِ اللَّهِ (صلى الله علیه وآله) وَ الْقِیَامُ بِحَقِّهِ وَ النَّعْشُ لِسُنَّتِهِ .

خطبه ای است از آن حضرت (علیه السلام): آن حضرت این خطبه را در موقعی که اصحاب جمل به سوی بصره می رفتند بیان نموده است.

حقایقی که موجب اجتماع مسلمانان می باشد خداوند سبحان پیامبری راهنما با کتاب گویا و دینی قائم برانگیخت. کسی جز تبهکار ساقط و منحرف از آن راهنما گمراه نگردد. و قطعی است که بدعتهای ضد دین که شباهت ساختگی به دین دارند، عوامل تباهی انسان هایند، مگر آنچه که خداوند مردم را از آنها حفظ نماید. و جز این نیست که تنها سلطه و حمایت خداوندی است که نگهبان شوون حیات شما است. پس اطاعت کنید آن ذات اقدس را بدون استحقاق سرزنش (به جهت ریا یا نفاق) و بدون اکراه به آن. سوگند به خدا، یا باید خدا را از صمیم قلب اطاعت کنید و بدعتها را از میان خود بردارید و یا در انتظار باشید که خداوند عظمت و قدرت اسلام را از شما به دیگران منتقل نماید. سپس آن را هرگز به شما برنمی گرداند تا این حکومت و دولت به مردمی غیر از شما برگردد و در میان آنان مستقر شود.
مردم را به نفرت از دشمنانش وادار می نماید همانا اینان برای خصومت با زمامداری من، با اجتماع انبوهی برخاسته اند و من مادامی که از مختل شدن زندگی و نظم جامعه شما نترسم، صبر خواهم کرد. اگر آن نابخردان بر رای سست و بی پایه خود اصرار بورزند، نظم مسلمانان از هم می پاشد. جز این نیست که حرص و آزی که آنان بر این دنیا از خود نشان می دهند، علتی جز حسادت بر کسی که خداوند آن را در اختصاص او قرار داده است، ندارد. آنان به این تبهکاری اقدام کرده اند که امور مسلمین را درباره زمامداری به عقب برگردانند. حقی که شما برگردن ما دارید، عمل به کتاب خداوند و سیره رسول خدا (صلی الله علیه و آله )و قیام به حق او و ادای آن و برپا داشتن سنت او است.